Archiwum 1995–2023

Objawy negatywne (deficytowe) schizofrenii stanowią istotną przyczynę zaburzającą sprawność, funkcjonowanie społeczne i jakość życia pacjentów, a ich leczenie jest bardzo trudne. Celem artykułu jest przegląd przeglądpiśmiennictwa ostatnich dwóch dekad w zakresie leczenia objawów negatywnych oraz związanych z tym aktualnych rekomendacji. Wprowadzenie od połowy lat dziewięćdziesiątych XX wieku leków przeciwpsychotycznych drugiej generacji (LPPIIG) niosło nadzieję większej ich skuteczności od neuroleptyków klasycznych w leczeniu objawów negatywnych oraz poprawy dysfunkcji poznawczych w schizofrenii. Dwudziestoletnie doświadczenia wykazały, że wszystkie LPPIIG są bardziej skuteczne niż neuroleptyki klasyczne w redukowaniu nasilenia objawów negatywnych, choć różnica ta jest umiarkowana. Dużą efektywność w tym zakresie wykazują amisulpryd i ziprasidon. W leczeniu objawów negatywnych schizofrenii najczęstsze jest podejście polegające na dodaniu innych środków do leków przeciwpsychotycznych (tzw. strategia add-on). Najczęściej dodawanesą leki przeciwdepresyjne. Wykazano redukcję objawów negatywnych po lekach przeciwdepresyjnych, przy czym najbardziej zachęcające rezultaty uzyskano w odniesieniu do mianseryny i mirtazapiny. Stwierdzono pewną skuteczność środków działających agonistycznie w stosunku do tak zwanego miejsca glicynowego receptora NMDA (glicyna, D-seryna, D-cykloseryna) oraz inhibitorów transportera glicyny (sarkozyna) stosowanych w związku z postulowaną dysfunkcją receptora glutaminianergicznego NMDA w schizofrenii. Wśród innych metod farmakologicznych redukcję objawów negatywnych obserwowano podczas stosowania z lekami przeciwpsychotycznymi środków działających na układ cholinergiczny, odpornościowy, procesy zapalne oraz substancji hormonalnych. Wśród metod niefarmakologicznych zachęcające rezultaty opisano przy stosowaniu wysiłku fizycznego oraz metod stymulacji mózgu. Należy jednak stwierdzić, że obecnie dostępne metody terapeutyczne nie zapewniają satysfakcjonujących rezultatów w leczeniu objawów negatywnych schizofrenii. Dalsze badania w tym obszarze stanowią jedno z najważniejszych wyzwań współczesnej psychiatrii.