Archiwum

Cel pracy. Celem artykułu jest przedstawienie danych o liczbie zamachów samobójczych w Polsce w okresie od 2000 do 2020 roku oraz analiza zmian liczby samobójstw w kontekście leczenia lekami przeciwdepresyjnymi.

Materiał i metody. Źródłem danych były raporty Policji o zamachach samobójczych zakończonych zgonem oraz raport Narodowego Funduszu Zdrowia z lutego 2020 r. „NFZ o zdrowiu. Depresja". Raport ten podkreśla wzrost nakładów na świadczenia związane z diagnozą i leczeniem depresji oraz refundację leków przeciwdepresyjnych stosowanych w lecznictwie ambulatoryjnym. Obliczenia wykonano z zastosowaniem oprogramowania Statistica 13. Zależności pomiędzy zmiennymi analizowano przy pomocy korelacji liniowej prostej.

Wyniki. Wykazano bardzo wysoką lub wysoką (r < -0,6) ujemną korelację liczby samobójstw z następującymi wskaźnikami: liczbą pacjentów realizujących recepty na refundowane leki przeciwdepresyjne, również w odniesieniu do podgrupy osób poniżej 18 roku życia; liczbą samobójstw a liczbą pacjentów w tym wieku, którym udzielono świadczenia z rozpoznaniem depresji; liczbą dobowych dawek leku w odniesieniu do refundowanych leków przeciwdepresyjnych; liczbą dni zwolnień lekarskich wystawionych pacjentowi z powodu depresji. Natomiast w grupie wiekowej 65–74 lata korelacja liczby samobójstw z liczbą osób realizujących recepty na refundowane leki przeciwdepresyjne była dodatnia.

Wnioski. Z uwagi na ograniczenia przedstawionej tu analizy należy położyć nacisk na badanie związków przyczynowo-skutkowych w odniesieniu do zachowań samobójczych w różnych grupach wiekowych. Aby skutecznie zapobiegać samobójstwom, niezbędna byłaby głębsza analiza efektywności dostępnego leczenia przeciwdepresyjnego.

Cel badań. Określenie wpływu umiarkowanej aktywności fizycznej (AF) na zmiany stężeń BDNF (brain-derived neurotrophic factor) i mBDNF (mature BDNF) w osoczu pacjentów z chorobą Alzheimera (ChA).

Metoda. Badaniem objęto 32 osoby z rozpoznaniem ChA o nasileniu łagodnym lub umiarkowanym, wcześniej mało aktywne fizycznie, z których 16 podjęło się prowadzenia treningu w postaci nordic walkingu. Poziom BDNF i mBDNF oznaczono przed rozpoczęciem i po zakończeniu trwającego 3 miesiące badania. Przeprowadzono również pomiary psychometryczne z użyciem skal MoCA (Montreal Cognitive Assessment) i ADL (Activities of Daily Living).

Wyniki. W okresie obserwacji w całej grupie badanej (32 osoby) oraz w grupie o wynikach w skali MMSE (Mini-Mental State Examination) 19–23 pkt (15 osób) stwierdzono istotny wzrost stężenia BDNF w surowicy. W grupie osób z późnym początkiem choroby (N = 27) stwierdzono istotny wzrost stężenia BDNF w surowicy niezależnie od AF, natomiast istotny wzrost stężenia mBDNF tylko w grupie aktywnej. Nie stwierdzono istotnych korelacji między zmianami poziomów BDNF i mBDNF a funkcjonowaniem ogólnym i sprawnością poznawczą, mierzonych w skalach MoCA i ADL.

Wnioski. Uzyskane wyniki wskazują na możliwość wzrostu stężenia BDNF w surowicy pacjentów z chorobą Alzheimera, który nie zawsze jest związany z aktywnością fizyczną i nie wykazuje korelacji z funkcjonowaniem ogólnym i sprawnością poznawczą. Natomiast mBDNF może być czulszym niż BDNF wskaźnikiem wpływu AF na zmiany stężeń neurotrofin.

Cel. Fale mózgowe alfa mają częstotliwość od 8 do 12 Hz i u ludzi najczęściej związane są ze stanem relaksacji, odprężenia oraz spokoju. Wyniki wielu badań wskazują na to, że fale mózgowe mogą być stymulowane poprzez tzw. dudnienie obuuszne o częstotliwości odpowiadającej danym falom. Poniższe badanie zostało przeprowadzone, by odpowiedzieć na pytanie, czy dudnienie obuuszne o częstotliwości fal alfa (10 Hz) wpłynie na subiektywne odczucie nastroju, obniżenie pulsu oraz sprawność funkcji wykonawczych pod wpływem bodźców emocjonalnych. W opisywanym badaniu przyjęto założenie, że zmianom tym może towarzyszyć wzrost mocy sygnału EEG w paśmie alfa.

Metoda. Eksperymentowi z manipulacją polegającą na słuchaniu dudnienia obuusznego zostało poddanych w sumie 30 osób, 15 w grupie eksperymentalnej i 15 w kontrolnej. Uczestnicy grupy eksperymentalnej słuchali dwa razy przez 3 minuty dudnienia obuusznego o częstotliwości 10 Hz, uczestnicy grupy kontrolnej ten sam czas spędzili w ciszy. W obu grupach dokonano pomiarów pulsu, przeprowadzono Emocjonalny Test Stroopa oraz kwestionariusz UMACL, a następnie sprawdzono, czy średnie wartości tych zmiennych pomiędzy grupami różnią się istotnie.

Wyniki. Wyniki analizy wskazały, że badani, którzy słuchali dudnienia obuusznego o częstotliwości 10 Hz mieli wyższy ton hedonistyczny, czyli deklarowali, że odczuwają większą przyjemność od osób niepoddanych tej stymulacji. Jednocześnie badanie nie wykazało istotnych zmian w pomiarze pulsu, funkcji wykonawczych, pobudzenia napięciowego ani energetycznego pomiędzy grupami.

Wnioski. Wyniki te nie wskazują jednoznacznie, czy i w jaki sposób dudnienie obuuszne może wpływać na nastrój. Stanowią jednak podstawę do prowadzenia dalszych, pogłębionych badań nad wpływem dudnienia obuusznego.

Cel. Celem artykułu jest przedstawienie mechanizmów reakcji stresowej w chorobie afektywnej dwubiegunowej (ChAD) w kontekście skuteczności leczenia litem. Omówiono biologiczną koncepcję stresu Hansa Selyego, z uwzględnieniem stresorów środowiskowych w patogenezie choroby afektywnej dwubiegunowej. Omówiono czynniki genetyczne, epigenetyczne oraz psychologiczne, zgodnie z modelem predyspozycja-stres. Przedstawiono związki między podłożem genetyczno-molekularnym ChAD a skutecznością profilaktyczną litu oraz wpływ stresorów psychospołecznych obniżających tę skuteczność.

Przegląd piśmiennictwa. Dokonano przeglądu piśmiennictwa pod kątem podłoża genetycznego choroby afektywnej dwubiegunowej w kontekście reakcji stresowej, z uwzględnieniem badań nad genem receptora glukokortykostroidowego (GR) oraz genami zegarowymi (circadian clock genes), a także nad mechanizmami epigenetycznymi, tj. procesami metylacji DNA i histonów. Przedstawiono ponad 40-letnią historię badań nad stresem psychospołecznym w patogenezie i przebiegu ChAD, z uwzględnieniem zagadnienia traumy wczesnodziecięcej. Omówiono badania nad wpływem litu na biologiczne komponenty reakcji stresowej (tj. enzym GSK-3, białko Bcl czy stężenia glutaminianu) oraz nad czynnikami skuteczności leczenia profilaktycznego litem.

Wnioski. W patogenezie choroby afektywnej dwubiegunowej odgrywają rolę czynniki genetyczne i środowiskowe pozostające ze sobą w interakcji zgodnie z modelem predyspozycja-stres. Psychospołeczne czynniki stresowe, takie jak trauma wczesnodziecięca czy niedostateczne wsparcie społeczne, istotnie obniżają długoterminową skuteczność leczenia profilaktycznego litem. Najistotniejsze genetyczno-molekularne komponenty pośredniczące między reakcją stresową a skutecznością profilaktyczną litu dotyczą polimorfizmów genu receptora GR – NR3C1 oraz genu FKBP5.

Cel. Leczenie elektrowstrząsowe (EW), jest uznawane za skuteczną i względnie bezpieczną metodę leczenia w niektórych zaburzeniach psychicznych. Współczynnik umieralności podczas EW jest bardzo niski i wynosi 2,1 na 100 000 wykonanych zabiegów EW. Jak w wypadku każdego zabiegu medycznego, w trakcie jej wykonywania mogą wystąpić powikłania groźne dla zdrowia i życia pacjenta. Są one zazwyczaj związane z dożylną infuzją anestetyków, które podaje się w trakcie znieczulenia ogólnego, z napadami padaczkowymi, które stanowią nieodłączną część procedury EW, oraz z interakcjami zachodzącymi pomiędzy przyjmowanymi lekami.

Przegląd piśmiennictwa. Najczęstszą przyczyną zgonów w trakcie leczenia EW są zaburzenia rytmu serca oraz ostry zespół wieńcowy. Najczęstszymi powikłaniami związanymi z EW są urazy twarzoczaszki, głównie zębów i języka. Ponadto możemy zaobserwować powikłania ze strony układu oddechowego (wydłużony bezdech, zachłystowe zapalenie płuc, bronchospazm), układu nerwowego (krwawienie podpajęczynówkowe, krwiak podtwardówkowy) i układu krążenia (kardiomiopatia takotsubo).

Wnioski. Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (APA) nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do wykonywania EW, jakkolwiek niektóre schorzenia niosą z sobą podwyższone ryzyko powikłań. Aby właściwie ocenić terapię elektrowstrząsową jako metodę leczenia zaburzeń psychicznych, należy nie tylko mieć na uwadze wysoką skuteczność metody, przejściowy charakter większości działań niepożądanych oraz relatywnie rzadkie występowanie poważnych i zagrażających życiu powikłań somatycznych, ale trzeba pamiętać również o tym, że wykonywanie zabiegów elektrowstrząsowych jest często leczeniem z wyboru, procedurą ratującą życie chorego.

Wstęp. Objawy negatywne schizofrenii stanowią znaczący problem zarówno dla pacjenta, jak i jego otoczenia, prowadzą do upośledzenia jego codziennego funkcjonowania. Stanowią one także wyzwanie diagnostyczne oraz terapeutyczne. Współwystępowanie objawów obsesyjno-kompulsyjnych w przebiegu schizofrenii stanowi wyzwanie w zakresie doboru właściwej farmakoterapii.

Opis przypadku. W poniższym opisie przypadku przedstawiany stopniową metamorfozę objawów oraz sposobu funkcjonowania u pacjenta z przewagą objawów negatywnych w schizofrenii, które to przemiany zaszły w efekcie stosowania kariprazyny. Po modyfikacji farmakoterapii ujawniły się wcześniej nieobserwowane myśli i czynności natrętne. Przedstawiony przypadek kliniczny wskazuje na skuteczność kariprazyny w leczeniu objawów negatywnych schizofrenii oraz na możliwość wywoływania wtórnych objawów obsesyjno-kompulsyjnych przez kariprazynę.

Komentarz. W dyskusji przypadku autorzy wskazują, że możliwość wystąpienia objawów obsesyjno-kompulsyjnych dotyczyć może grupy leków przeciwpsychotycznych o działaniu przeciwserotoninowym.