Archiwum

Cel pracy. Leczenie jadłowstrętu psychicznego (JP) powinno być wielokierunkowe, a występujące w przebiegu choroby objawy współtowarzyszące mogą wymagać leczenia farmakologicznego. Jak dotąd pojawiło się tylko kilka doniesień na temat farmakoterapii adolescentek hospitalizowanych z powodu JP, a ich wyniki są sprzeczne. Celem naszego badania była retrospektywna analiza czynników mogących decydować o wyborze leczenia farmakologicznego w wypadku JP oraz jego wpływ na przyrost masy ciała, nasilenie objawów zaburzeń odżywiania, depresji, obsesji i kompulsji.
Materiał i metody. Badaniem objęto 80 pacjentek z rozpoznaniem JP i oceniono u nich różnice w stopniu niedożywienia oraz nasileniu objawow psychopatologicznych przed rozpoczęciem leczenia szpitalnego oraz po jego zakończeniu. Retrospektywnie przeanalizowano leczenie farmakologiczne: u 33 chorych nie stosowano leków (BL), u 22 jako podstawowy zastosowano lek z grupy NaSSA (mirtazapina lub mianseryna), 13 pacjentek było leczonych SSRIs (sertraliną lub fl uoksetyną), a 12 olanzapiną (OLZ).
Wyniki. Zaobserwowano, że w zależności od rodzaju stosowanego leczenia farmakologicznego, u pacjentek odnotowuje się rożne wartości BMI, lecz nie stwierdza się rożnego przyrostu BMI i rożnego tempa przyrostu BMI. Co więcej, różnice dotyczyły także nasilenia objawów zaburzeń odżywiania oraz depresji przed rozpoczęciem leczenia farmakologicznego, lecz nie pod koniec hospitalizacji.
Wnioski. Pacjentki nieleczone farmakologicznie (BL) miały łagodniejszy przebieg choroby niż te, którym podawano leki. Lekarze, stosując leki u pacjentek z cięższym przebiegiem choroby, uzyskali poprawę objawów psychopatologicznych, których nasilenie było porównywalne do prezentowanego przez pacjentki z lżejszym przebiegiem choroby, co może świadczyć o skuteczności farmakoterapii w cięższych postaciach JP.

Wstęp. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) należą do leków najczęściej stosowanych w terapii depresji i zaburzeń lękowych. Escitalopram jest najbardziej selektywnym inhibitorem wychwytu serotoniny o potwierdzonej skuteczności i dobrej tolerancji. Celem przeprowadzonych badań była ocena skuteczności i tolerancji preparatu Aciprex w ambulatoryjnym leczeniu zespołów depresyjnych i lękowych.
Materiał i metoda. Do badania zaproszono 234 lekarzy, którzy w przypadku stwierdzenia wskazań klinicznych stosowali escitalopram (Aciprex) u chorych z rozpoznaniem epizodu depresyjnego lub zaburzeń lękowych w dawce 10–20 mg przez okres 8 tygodni. Nasilenie objawów oceniane było przy pomocy skali ogólnego wrażenia klinicznego CGI-S (Clinical Global Impression Severity scale), natomiast ich wpływ na rożne aspekty funkcjonowania chorego oceniano przy pomocy numerycznej skali samooceny NRS (Numeric Rating Scale). Oceny dokonywano przed rozpoczęciem leczenia, oraz podczas wizyt kontrolnych po 4 i 8 tygodniu, podczas których zastosowano także skalę ogólnego wrażenia klinicznego- poprawa (Clinical Global Impression – Improvement scale, CGI-I).
Wyniki. Do badania włączono 3986 chorych, z czego 43% stanowili chorzy z epizodem depresji w przebiegu zaburzeń depresyjnych nawracających, 25% z pierwszym epizodem depresji, a u pozostałych rozpoznawano zaburzenia lękowe (lęk napadowy, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, fobia społeczna). Ocena za pomocą skali CGI-I dokonana przez lekarzy wykazała u badanych chorych istotne zmniejszenie nasilenia objawów depresji i zaburzeń lękowych. W ocenie chorych na depresję i zaburzenia lękowe w czasie leczenia Aciprexem nastąpiło istotne zmniejszenie negatywnego wpływu choroby na aktywność, wykonywanie zwykłych czynności, sen oraz ogólną jakość życia. Zmniejszył się także negatywny wpływ na relacje z ludźmi. Działania niepożądane, głownie ze strony przewodu pokarmowego i układu nerwowego, wystąpiły u ok. 5% badanych i u 2/3 miały najczęściej nasilenie łagodne. Jedynie u 13 pacjentów były one powodem odstawienia leku.
Wnioski. Stosowanie Aciprexu przez 8 tygodni spowodowało istotne zmniejszenie nasilenia objawów depresji oraz zaburzeń lękowych, a także zmniejszyło ich negatywny wpływ na rożne aspekty funkcjonowania leczonych pacjentów. Aciprex był na ogół dobrze tolerowany, a objawy niepożądane, typowe dla leków hamujących wychwyt zwrotny serotoniny, wystąpiły u mniej niż 5% badanych pacjentów.

Ceruloplazmina jest głównym białkiem biorącym udział w metabolizmie miedzi. Odgrywa również znaczącą rolę w metabolizmie żelaza. Utlenia jony Fe²⁺, umożliwiając połączenie się jonów Fe³⁺ z białkami transportującymi oraz magazynującymi – z tego względu zaliczana jest do ferroksydaz.
W wielu chorobach neurodegeneracyjnych, takich jak aceruloplazminemia, choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, zaobserwowano związek pomiędzy obniżonym stężeniem ceruloplazminy w surowicy i odkładaniem się jonów Fe²⁺ w różnych narządach. Wskutek zwiększonego magazynowania Fe²⁺ dochodzi do oksydacyjnego uszkodzenia komórek i apoptozy. W chorobie Wilsona natomiast zaburzony jest wewnątrzkomórkowy transport miedzi, co prowadzi do obniżenia syntezy ceruloplazminy i odkładania się miedzi w tkankach. Nie wszystkie etapy mechanizmów uszkodzenia komórek zostały dotychczas wyjaśnione, dlatego też niezbędne są dalsze badania dotyczące wolnorodnikowego uszkodzenia neuronów w tych chorobach i możliwych sposobów farmakoterapii.

W ostatnich latach coraz większą uwagę psychiatrów zwraca problem otyłości, zaburzeń lipidowych oraz podwyższonego stężenia glukozy u pacjentów przyjmujących leki przeciwpsychotyczne. W porównaniu z populacją ogólną problem zespołu metabolicznego istotnie częściej (2–3 razy) występuje w tej grupie chorych. W pracy omówiono mechanizmy odpowiadające za wywołane lekami przeciwpsychotycznymi zwiększenie apetytu i tycie, co – jak się uważa – leży u podłoża dalszych powikłań metabolicznych. Ze względu na znaczne rozpowszechnienie zaburzeń metabolicznych oraz związane z nim większe ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych konieczna jest systematyczna ocena podstawowych czynników ryzyka (otyłość brzuszna, poziom cholesterolu, trójglicerydów oraz glukozy, pomiar ciśnienia tętniczego) u wszystkich pacjentów otrzymujących leki przeciwpsychotyczne (a także przeciwdepresyjne i normotymiczne).

Cytochromy P450, rodzina hemoprotein, odgrywają ważną rolę w oksydacji leków, toksyn, a także związków endogennych, np. neuroprzekaźników. Ilościowo najwięcej przemian metabolicznych ksenobiotyków zachodzi w wątrobie, jednak mózgowy metabolizm leków wpływa na przemiany i farmakodynamiczne efekty leków psychotropowych w miejscu ich działania. Okazuje się, iż poziom CYP2D6 jest wyższy u palących papierosy i u alkoholików. Ekspresja CYP2D6 w mózgu i aktywność enzymu koreluje z poziomem białek i mRNA.
Lokalny, mózgowy metabolizm leków może odbywać się za sprawą ekspresji CYP2D6. Metabolizm ten, poprzez potencjalne modulowanie neuroprzekaźnictwa, może brać udział w różnej czułości i międzyosobniczej zmienności reakcji na leczenie psychotropowe.
 

Cel. Kwas walproinowy (valproic acid, VPA) od ponad 40 lat jest stosowany w leczeniu padaczki oraz jako lek stabilizujący w chorobie afektywnej dwubiegunowej. Bardzo rzadko powoduje objawy zespołu parkinsonowskiego, którego mechanizm nie jest do końca poznany.
Przypadek. Prezentujemy przypadek 76-letniego mężczyzny z padaczką objawową leczoną VPA, u którego w ciągu 2 dni po zwiększeniu dawki VPA rozwinął się zespół pozapiramidowy pod postacią bradykinezji i wzmożonego napięcia mięśniowego w kończynach górnych i dolnych. Badanie CT mózgu wykluczyło zmiany niedokrwienne i krwotoczne; poziom VPA był w zakresie wartości referencyjnych. Zmniejszenie dawki VPA spowodowało natychmiastową poprawę – w postaci lepszego kontaktu z chorym i poprawy chodu. W ciągu następnych 3 miesięcy objawy ustąpiły całkowicie.
Komentarz. U chorych leczonych VPA, u których w trakcie terapii pojawi się zespół parkinsonowski, należy zawsze rozważyć działanie niepożądane leku. Zespół może wystąpić nagle lub stopniowo, na początku lub po wielu miesiącach leczenia. Odstawienie leku powoduje zwykle zmniejszenie lub całkowite ustąpienie objawów.

Sprawozdanie ma na celu przedstawienie szkolenia dla psychiatrów, jakie odbyło się w okresie od 29 czerwca do 4 lipca 2014 w Oksfordzie. Prezentujemy w zarysie tematykę wykładów i warsztatów oraz atmosferę międzynarodowego spotkania. Dołączona lista publikacji pozwoli bardziej wnikliwie zapoznać się z wnioskami wykładowców, którzy poprowadzili tegoroczną Szkołę Neuropsychofarmakologii.