Artykuł
Współczynnik metaboliczny debrizochiny (MR) wyznaczono dla 102 osób hospitalizowanych z powodu depresji. Nie stwierdzono zależności tego współczynnika z płcią, wiekiem ani rodzajem rozpoznania (choroba afektywna jednobiegunowa, dwubiegunowa, pierwszy epizod depresji), jak również obciążeniem genetycznym chorobą afektywną. Do dalszych badań zakwalifikowano 77 chorych, poddanych terapii lekami przeciwdepresyjnymi metabolizowanymi głównie lub w znacznej części przez cytochrom CYP2D6. Nie stwierdzono, by objawy niepożądane występowały znacząco częściej u osób o skrajnie wolnym typie metabolizmu (PM; MR> 12,6), ani też w tzw. „grupie podwyższonego ryzyka” (IM; 4 < MR < 12,6). Stwierdzono natomiast statystycznie nieznamienną, ale wyraźnie zauważalną tendencję zbieżności zalecanych dawek z metabolicznym profilem pacjenta tj. osobom z niskim współczynnikiem MR zalecano dawki wyższe a osobom wolno metabolizującym niższe. Skuteczność leczenia przeciwdepresyjnego była podobna we wszystkich przedziałach wartości MR, ale z oceny klinicznej wynika, że stosunkowo najtrudniejszą w leczeniu była wąska grupa (6 osób) o skrajnie wolnym typie metabolizmu. Przydatność testu debrizochinowego w codziennej praktyce klinicznej wiąże się, więc głównie z możliwością wyodrębnienia tych chorych i zmodyfikowania leczenia.
Zachowania impulsywne i agresje często towarzyszą zaburzeniom psychicznym. Jednak niewiele jest danych z badań kontrolowanych dotyczących leczenia chorych z zachowaniami agresywnymi. Wielu z opublikowanych badań u chorych agresywnych nie przeprowadzono poprawnie metodologicznie.
W pracy krytycznie podsumowano wyniki badań leczenia w stanach agresji w schizofrenii, zaburzeniach afektywnych, otępiennych, zaburzeniach osobowości i wynikające z nich wnioski dotyczące optymalnego leczenia.
Lamotrygina należy do trzeciej generacji leków przeciwpadaczkowych. Lamotrygina, jako lek przeciwpadaczkowy jest zalecana do stosowania głównie w częściowych napadach padaczkowych, ale jej skuteczność została również udowodniona w zespołach padaczkowych z napadami mieszanymi, uogólnionymi takimi, jak młodzieńcza padaczka miokloniczna i zespół Lennoxa-Gastauta. Lamotrygina znajduje również zastosowanie w terapii bólów migrenowych, neuralgii nerwu trójdzielnego oraz bolesnych polineuropatii. W ostatnich latach lamotrygina ze względu na wykazane działanie normotymiczne, znalazła zastosowanie w leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej. Działanie normotymiczne lamotryginy obejmuje zapobieganie nawrotom depresji i manii, stabilizację szybkiej zmiany faz, natomiast w ostrym epizodzie chorobowym głównie działanie przeciw depresyjne. Blokowanie przez lamotryginę kanałów jonowych ma znaczenie przede wszystkim dla przeciwpadaczkowego działania leku, natomiast działanie psychotropowe lamotryginy w chorobie afektywnej dwubiegunowej jest prawdopodobnie związane z mechanizmem antyglutaminergicznym i neuroprotekcyjnym. Najważniejszym poważnym objawem niepożądanym lamotryginy jest wysypka skórna, której ryzyko można zmniejszyć przez powolne zwiększanie dawki leku.
Arypiprazol jest lekiem przeciwpsychotycznym, który cechuje nowy mechanizm działania i skuteczność w leczeniu schizofrenii. Jest częściowym agonistą receptorów D2 i 5HT1A i antagonistą receptorów 5HT2A. Dlatego też lek jest określany, jako stabilizator systemu dopaminergiczno-serotoninergicznego.
Wyniki badań klinicznych wykazały dobrą skuteczność arypiprazolu w stosunku do objawów pozytywnych i negatywnych schizofrenii oraz korzystny na objawy afektywne występujące w schizofrenii. Arypiprazol słabo wpływa na układ pozapiramidowy, powoduje nieznaczny przyrost masy ciała i sedację, nie zwiększa prolaktynemii, nie powoduje wydłużenia QTc. Te właściwości preferują go, jako lek do długotrwałego stosowania zwłaszcza u chorych, którzy nie tolerują innych leków przeciwpsychotycznych.
Podstawy pracy: Od samego początku, tj. już u nowo przyjmowanych do szpitala pacjentów, dobór a następnie kontynuacja terapii za pomocą leków neuroleptycznych, przy dążeniu do spełnienia kryteriów wysokiej skuteczności i równocześnie niewielkich objawach ubocznych, nadal dokonuje się metodą prób i błędów. Z kolei, kliniczne konsekwencje wymiany neuroleptyków są jeszcze mniej określone i zróżnicowane pomiędzy poszczególnymi środkami. W tej sytuacji dobrze poznane korzyści z leczenia neuroleptykami atypowymi powinny być brane pod uwagę i wpływać na wzorce wzajemnego zastępowania neuroleptyków.
Cel: Celem niniejszej pracy była analiza przebiegu terapii podczas zamiany neuroleptyków – przy zastosowaniu ich postaci atypowych – w grupie hospitalizowanych pacjentów.
Materiał i metoda: Dokonano retrospektywnej analizy 112 pacjentów, hospitalizowanych w okresie 01.01.2003 – 29.02.2004 r. w Janowie Lubelskim, cierpiących w większości na schizofrenię (65,2%), u których stwierdzono 141 przypadków zamiany leków, w niektórych przypadkach kilkakrotnie, z wykorzystaniu neuroleptyków atypowych (klozapiny, olanzapiny – Zolafrenu i Zyprexy, risperidonu) oraz klasycznych (wyłącznie form depot). W ocenie uwzględniano objawy uboczne i konieczność stosowania korygującego je leczenia pomocniczego. Wszyscy pacjenci, co było kryterium włączającym do analizy – zostali wypisani z klinicznie stwierdzoną poprawą.
Wyniki: Neuroleptykami najczęściej odstawianymi były środki klasyczne i risperidon, zaś lekiem najczęściej wprowadzanym – olanzapina. Wymiana pozwalała na zastosowanie lepiej tolerowanych wyższych dawek (w ekwiwalentach) olanzapiny w porównaniu z neuroleptykami klasycznymi (przed wymianą) i risperidonem (po wymianie). Wprowadzenie olanzapiny redukowało liczbę objawów ubocznych i zakres stosowania leków je korygujących w porównaniu z neuroleptykami klasycznymi i risperidonem (łącznie). Klozapina była efektywnie stosowana (po wymianie) w niewielkiej podgrupie pacjentów z lekooporną schizofrenią.
Wnioski: Wymiana neuroleptyków na formy atypowe dokonywała się częściej niż na formy klasyczne i sprzyjała poprawie skuteczności oraz bezpieczeństwa terapii. Środkiem ujawniającym najkorzystniejszy profil działań klinicznych w najszerszej grupie pacjentów okazała się olanzapina, co wynikało z przewagi jej skuteczności i tolerancji w porównaniu z innymi neuroleptykami. Obie postacie olanzapiny (Zyprexa i Zolafren) nie różniły się w zakresie ocenianych parametrów.
Korzystne zmiany w zakresie funkcji poznawczych, stwierdzane po leczeniu lekami przeciwpsychotycznymi II generacji – LPIIG u pacjentów z rozpoznaniem schizofrenii ciągle nie są zadawalające, dlatego poszukuje się możliwości ich wzmocnienia. Stwierdzane w schizofrenii zmiany w zakresie funkcji cholinergicznych dały podstawy do prób zastosowania w tym celu inhibitorów acetylocholinesterazy – np. donepezilu.
Cel pracy: Ocena zmiany nasilenia objawów pozytywnych, negatywnych, wybranych funkcji poznawczych u osób z rozpoznaniem schizofrenii po 4 i 8 tygodniach terapii, polegającej na dodaniu donepezilu w dawce dobowej 5-10 mg do dotychczas przyjmowanych LPUG.
Grupa badana: 30 pacjentów w wieku 18-42 lata z rozpoznaniem od 1do 4 lat schizofrenii paranoidalnej (wg ICD-10), okresie stabilizacji objawów pozytywnych, co najmniej od ½ r. (tzn. w okresie poprawy, z punktacją poniżej 4 w następujących itemach podskali objawów pozytywnych PANSS: urojenia, halucynacje, pobudzenie, wielkościowość, podejrzliwość/prześladowanie), leczonych LPIIG.
Metoda: Pacjenci byli oceniani przed rozpoczęciem badania, po 4 i 8 tygodniach terapii przy pomocy PANSS oraz testów neuropsychologicznych; TMT A i B, Test Stroopa oraz WCST. Przy użyciu ESRS oceniano zmianę w zakresie objawów pozapiramidowych.
Wnioski: Łączne leczenie LPIIG oraz donepezilem było dobrze tolerowane, nie powodowało istotnych zmian w zakresie objawów pozapiramidowych. Nie stwierdzono istotnych statystycznie zmian we wszystkich podskalach i wyniku ogólnym w PANSS oraz w stosowanych testach neuropsychologicznych, co pośrednio świadczy o braku istotnych zmian w zakresie funkcji werbalnych (test Stroopa), uwagi, szybkości psychomotorycznej, przestrzennej pamięci operacyjnej (TMT) i innych aspektów pamięci operacyjnej i funkcji wykonawczych (WCST).
W pracy opisano przypadek 55 letniego mężczyzny leczonego z powodu epizodu depresji, u którego po zastosowaniu 150 mg wenlafaksyny wystąpiły trudności w oddawaniu moczu, zwężenie strumienia moczu i uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza. Przeprowadzona diagnostyka urologiczna potwierdziła obecność łagodnego przerostu gruczołu krokowego o bezobjawowym przebiegu do czasu zastosowania wenlafaksyny. Po zmianie leku na selektywny inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) działania niepożądane ustąpiły. Omówiono mechanizmy receptorowe, które mogą powodować zaburzenia oddawania moczu w przebiegu leczenia wenlafaksyną. Wystąpienie zaburzeń w oddawaniu moczu u mężczyzn leczonych lekami o działaniu noradrenergicznym powoduje konieczność diagnostyki w kierunku chorób prostaty.