Archiwum

Cel. Wybuch pod koniec 2019 roku pandemii COVID-19, wywołanej przez wirusa SARS-CoV-2, ujawniającej się w postaci ciężkiej ostrej niewydolności oddechowej, skutkuje również obniżeniem sprawności i odporności psychicznej na niespotykaną skalę i o trudnych do oszacowania konsekwencjach.

Przegląd piśmiennictwa. Zaobserwowano, że obraz kliniczny zaburzeń psychicznych ujawniających się w reakcji na konfrontację z urazem o charakterze pandemii nie pokrywa się ściśle z kryteriami diagnostycznymi powszechnie stosowanych dotąd diagnoz: ostrej reakcji na stres – ASR (acute stress reaction), ostrego zaburzenia stresowego – ASD (acute stress dissorder), zaburzenia stresowego pourazowego – PTSD (posttraumatic stress disorder). Szczególnie w odniesieniu do PTSD trudno jest przyjmować, w czasie trwającej nadal pandemii, jednoznaczne kryteria precyzyjnej diagnozy. Wystąpienie zaburzeń psychicznych w reakcji na pandemiczną traumę jest zależne od indywidualnych czynników ryzyka, charakteru traumatycznego stresu, czynników środowiskowych.

Wnioski. Zjawisko powszechnej populacyjnej konfrontacji z pandemią, bardziej niż samo natężenie stresora, skłania do przypomnienia o możliwości skutecznego wspomagania farmakologicznego w już istniejących pandemicznych zaburzeniach psychicznych i każe myśleć o przygotowaniu się na farmakologiczną interwencję wobec zaburzeń psychicznych, jakie ujawnią się po wygaszeniu pandemii.

Cel. Leki przeciwdepresyjne II generacji należą do leków najczęściej stosowanych nie tylko przez psychiatrów – mają one obecnie zastosowanie w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych i bólu. Artykuł omawia ryzyko wydłużenia odcinka QT przy stosowaniu tych leków, które wiąże się z ryzykiem rozwoju potencjalnie niebezpiecznych dla życia komorowych zaburzeń rytmu serca.

Przegląd piśmiennictwa. Na podstawie Charakterystyk Produktów Leczniczych i bazy CredibleMeds zaprezentowano dotychczasową ocenę ryzyka wydłużania QT przy zastosowaniu leków przeciwdepresyjnych II generacji. Przedstawiono także propozycje postępowania w trakcie planowania, rozpoczynania i prowadzenia terapii lekami przeciwdepresyjnymi II generacji.

Wnioski. Badania wskazują, że nowsze leki przeciwdepresyjne powodują mniej objawów ubocznych niż trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, ale nadal istnieje możliwość ich wystąpienia. W odniesieniu do części z nich udowodniono, że istnieje ryzyko wydłużenia odcinka QT i wywołania zaburzeń rytmu serca typu torsade de pointes, które mogą doprowadzić nawet do śmierci pacjenta, choć jest to zjawisko bardzo rzadkie. Przed rozpoczęciem leczenia przeciwdepresyjnego klinicysta powinien ocenić ryzyko wydłużenia odcinka QT u pacjenta, a gdy jest ono wysokie – rozważyć wybór leku przeciwdepresyjnego o niskim ryzyku wywołania TdP, stosować najniższe skuteczne dawki leku, regularnie monitorować stan pacjenta i poinformować go o konieczności pilnego zgłoszenia się do kardiologa w razie występowania niepokojących objawów, takich jak omdlenia i kołatania serca.

Cel. W pracy dokonano przeglądu dostępnych danych o możliwości zastosowania jednocześnie dwóch leków przeciwpsychotycznych o przedłużonym działaniu w leczeniu schizofrenii.

Przegląd wybranego piśmiennictwa. Mimo stosowania odpowiedniego leku przeciwpsychotycznego w odpowiedniej dawce i przez odpowiedni okres zdarza się, że leczenie takie jest nieskuteczne albo przynosi tylko częściową poprawę stanu chorego. W takim wypadku zmienia się lek albo potencjalizuje jego działanie przez dodanie drugiego leku przeciwpsychotycznego, leku normotymicznego lub przeciwdepresyjnego. Jeżeli brak efektu leczenia jest spowodowany złą współpracą chorego w przyjmowaniu leków, można zastosować lek przeciwpsychotyczny o przedłużonym działaniu. Niektórzy klinicyści próbują zastosować jednocześnie dwa leki przeciwpsychotyczne o przedłużonym działaniu. W pracy omówiono próby takiego leczenia, w tym przewidywane korzyści i ograniczenia.

Wnioski. Nieliczne dostępne dane nie pozwalają na sugestię, że jednoczesne stosowanie dwóch leków przeciwpsychotycznych o przedłużonym działaniu przynosi jednoznaczne korzyści w leczeniu schizofrenii.

Cel. Celem poniższego opracowania jest przedstawienie aktualnych danych na temat możliwego związku stosowania benzodiazepin i późniejszego wystąpienia otępienia.

Przegląd piśmiennictwa. Benzodiazepiny (BDA) stosowane są w lecznictwie od ponad pół wieku. Na początku uznawano je za bardzo bezpieczne, szczególnie w porównaniu z lekami starszej generacji. Z czasem pojawiało się coraz więcej informacji o możliwych działaniach niepożądanych, narastał też problem nadużywania i uzależnienia. Jednym z efektów ubocznych BDA jest możliwe pogorszenie funkcji poznawczych, istotne szczególnie u osób w wieku podeszłym. W ostatnich latach opublikowano liczne prace, których wyniki wskazują na możliwy wpływ stosowania tej grupy leków na ryzyko wystąpienia otępienia. Omówiono także możliwość odwrotnej przyczynowości, czyli sytuacji, gdy BDA są włączane w prodromalnej fazie otępienia w celu łagodzenia takich objawów, jak niepokój czy bezsenność.

Wnioski. Choć liczne badania potwierdzają częstsze występowanie otępienia u osób zażywających BDA, zależność ta nie została jednoznacznie potwierdzona z uwagi na problemy metodologiczne i możliwy wpływ wielu dodatkowych czynników.

Cel. W populacji chorych w wieku podeszłym do najczęściej występujących chorób somatycznych zalicza się schorzenia układu krążenia oraz cukrzycę typu 2. Coraz częściej zwraca się również uwagę na depresję, czynnik, który istotnie obniża jakość życia i nasila niepełnosprawność w tej grupie wiekowej. Z uwagi na typową dla pacjentów w wieku podeszłym wielochorobowość i wynikającą z tego polipragmazję wzrasta więc w tej grupie wiekowej ryzyko wzajemnego oddziaływania złożonych farmakoterapii, tak w aspekcie interakcji lekowych, jak i nasilania objawów poszczególnych schorzeń, w tym rozwoju i nasilenia objawów depresji. Celem niniejszej pracy jest przegląd dostępnego specjalistycznego piśmiennictwa dotyczącego występowania związku pomiędzy lekami z wybranych grup farmakologicznych stosowanymi w leczeniu cukrzycy oraz chorób układu krążenia a depresją, zarówno w odniesieniu do ich depresjogennego, jak i przeciwdepresyjnego działania.

Przegląd piśmiennictwa. Wzrost ryzyka wystąpienia i nasilenia depresji jest związany ze stosowaniem silnie lipofilnych beta-blokerów oraz insulinoterapii. Natomiast leki blokujące układ RAA, a zwłaszcza antagoniści receptora dla angiotensyny, zmniejszają ryzyko wystąpienia oraz nasilenia objawów depresji, jak również poprawiają funkcje poznawcze u pacjentów w wieku podeszłym. W doniesieniach literaturowych podkreśla się działanie przeciwdepresyjne powszechnie stosowanych leków przeciwcukrzycowych, takich jak metformina czy leki inkretynowe (analogi GLP-1 oraz inhibitory DPP-4), natomiast skuteczność donosowego podania insuliny w znoszeniu objawów i zapobieganiu depresji wymaga dalszych badań.

Wnioski. Na podstawie przedstawionego przeglądu należy stwierdzić, iż z uwagi na częste występowanie zaburzeń nastroju u chorych w wieku podeszłym dobór leków stosowanych w terapii chorób somatycznych powinien uwzględniać z jednej strony ryzyko wywołania lub pogłębienia objawów depresji, z drugiej zaś możliwość korzystnego ich oddziaływania na zaburzenia nastroju.

Cel. Przestrzeganie zaleceń lekarskich jest podstawowym wyznacznikiem sukcesu leczenia. Nieprzestrzeganie tej zasady stanowi poważny problem, który wpływa nie tylko na pacjenta, ale także na system opieki zdrowotnej. Nieprzyjmowanie leków przez pacjentów zmienia przebieg choroby, może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia, a nawet śmierci, ponadto przyczynia się do wzrostu kosztów opieki zdrowotnej.

Przegląd piśmiennictwa. Na przestrzeganie zaleceń lekarskich wpływa wiele czynników, które można podzielić na czynniki zależne od pacjenta, świadczeniodawcy i systemu opieki zdrowotnej, sytuacji socjoekonomicznej, oraz interakcji między nimi.

Wnioski. W celu poprawy przestrzegania zaleceń lekarskich warto określić konkretne bariery dla każdego pacjenta i zastosować odpowiednie techniki w celu ich przezwyciężenia. Przestrzeganie zaleceń lekarskich ulega poprawie przy dobrej współpracy lekarza z pacjentem.