Streszczenie
Wstęp. W 1949 roku australijski psychiatra John Cade opisał przeciwmaniakalne działanie węglanu litu. Datę tę traktuje się jako wprowadzenie litu do współczesnego lecznictwa psychiatrycznego oraz początek nowoczesnej psychofarmakologii. Na początku lat 60. XX wieku zaobserwowano natomiast profilaktyczne działanie litu zapobiegające nawrotom epizodów afektywnych. Lit stał się prototypem leków normotymicznych (mood-stabilizing) i pozostaje lekiem pierwszego wyboru dla profilaktyki nawrotów w chorobie afektywnej dwubiegunowej.
Przegląd piśmiennictwa. Zarówno wprowadzenie litu do lecznictwa psychiatrycznego, jak i jego działanie terapeutyczne znalazło odzwierciedlenie w dziełach literackich i sztuce. W niniejszym artykule przedstawione zostaną powiązania terapii litem z literaturą i sztuką dotyczące takich postaci, jak John Cade, Salvador Luria, Patty Duke, Kay Jamison, Jerzy Broszkiewicz, Ota Pavel, Robert Lowell, Jamie Lowe, Nicole Lyons, Kurt Cobain, Sting i zespół rokowy Evanescence.
Wnioski. Na szczególną uwagę zasługuje książka profesor psychologii Kay Jamison Unquiet mind, z roku 1996, w której po raz pierwszy indywidualne doświadczenie choroby afektywnej dwubiegunowej i leczenie litem opisała osoba będąca jednocześnie wybitnym profesjonalistą. Polskie tłumaczenie tej książki pt. Niespokojny umysł miało już dwa wydania: w roku 2000 i 2018.