Archiwum

Jednym z ważniejszych warunków skuteczności farmakoterapii zaburzeń psychotycznych jest zapewnienie dobrej współpracy chorego w leczeniu. W związku z tym, że rozmiar braku lub niepełnej współpracy jest znaczący i może dotyczyć ponad połowy chorych, coraz częściej stosowaną formą leczenia w schizofrenii jest leczenie z użyciem leków w formie iniekcji o przedłużonym uwalnianiu (LAI). Celem artykułu jest podsumowanie badań wskazujących, w jaki sposób aripiprazol w formie LAI (ALAI) stwarza nowe perspektywy terapii psychoz oraz jak inicjować leczenie tym lekiem.

Aripiprazol jest jedynym obecnie dostępnym lekiem przeciwpsychotycznym, którego mechanizm działania oparty jest na działaniu częściowo agonistycznym wobec receptora dopaminowego D2. W praktyce klinicznej lek ten cechuje niższe niż w przypadku innych leków przeciwpsychotycznych ryzyko wywoływania objawów pozapiramidowych, nadmiernej sedacji, przyrostu masy ciała, hipotonii ortostatycznej oraz objawów związanych z działaniem cholinolitycznym. Wskazaniem do stosowania ALAI jest leczenie podtrzymujące schizofrenii u dorosłych pacjentów, u których osiągnięto stabilizację obrazu klinicznego choroby za pomocą doustnej postaci aripiprazolu. Leczenie ALAI należy rozpocząć od dawki 400 mg/miesiąc, która jest zarazem zalecaną dawką podtrzymującą. Po podaniu pierwszego wstrzyknięcia przez 14 dni należy kontynuować podawanie doustnej postaci aripiprazolu w dawce 10–20 mg/dobę.

Cel pracy. Celem była ocena efektywności kosztowej aripiprazolu stosowanego raz w miesiącu jako pojedyncze wstrzyknięcie (Abilify Maintena®) u dorosłych pacjentów ze schizofrenią, w przypadku nawrotu objawów psychotycznych spowodowanego uporczywym i udokumentowanym brakiem współpracy w trakcie leczenia neuroleptykami. Komparatorami były refundowane w Polsce leki przeciwpsychotyczne drugiej generacji o przedłużonym działaniu przeznaczone do stosowania w iniekcji, tj. risperidon oraz olanzapina.

Materiał i metody. Przeprowadzono analizę kosztów użyteczności z wykorzystaniem farmakoekonomicznego modelu Markova, uwzględniającego możliwość niepełnego stosowania się do zaleceń lekarskich oraz zmianę linii leczenia. Model obejmuje dziesięcioletni horyzont czasowy. Przyjęto perspektywę płatnika publicznego.

Wyniki. Oszacowane inkrementalne współczynniki kosztów-efektywności (ICER) wynosiły: 70 777 PLN/ QALY (rok życia skorygowany o jakość) dla porównania z risperidonem i 57 649 PLN/QALY dla porównania z olanzapiną. Uzyskane wartości ICER mieszczą się w przyjętym w Polsce zakresie opłacalności (tj. do 119 577 PLN/QALY). Analiza wrażliwości potwierdziła odporność wyników na założenia przyjęte w modelu. Badano alternatywne parametry stopy dyskontowej, wartości użyteczności, warianty trzeciej linii, dawkowania, aż wreszcie zmiany horyzontu czasowego.

Wnioski. Aripiprazol stosowany raz w miesiącu okazał się lekiem kosztowo efektywnym w porównaniu z refundowanymi w Polsce neuroleptykami atypowymi dostępnymi w postaci wstrzyknięć o przedłużonym uwalnianiu. Analizy wykazały odporność wyników na zmiany kluczowych parametrów modelowania, takich jak stopa dyskontowania czy wartości użyteczności. Opłacalność leczenia Abilify Maintena została potwierdzona niezależnie od wyboru wariantów trzeciej linii leczenia oraz horyzontu czasowego stosowania leku.

Celem pracy był przegląd piśmiennictwa dotyczący nowej metody leczenia depresji – jednorazowej iniekcji botuliny w bruzdy okolicy gładzizny czoła. W artykule omówiono budowę i mechanizm działania botuliny, ryzyko i objawy zatrucia oraz zastosowania botuliny w medycynie. Szczegółowo przedstawiono pięć publikacji obejmujących jedną serię przypadków oraz cztery badania kliniczne z podawaniem botuliny A osobom chorującym na depresję. Wszystkie badania wskazują na istotny efekt przeciwdepresyjny iniekcji botuliny A wstrzykiwanej w okolicę gładzizny czoła. Jednorazowe wstrzyknięcie botuliny A w okolicę bruzd gładzizny czoła jest skutecznym i trwałym sposobem leczenia depresji.

Lit jako lek normotymiczny jest używany w psychiatrii niemal od 70 lat. Jego stosowanie może powodować upośledzenie zdolności zagęszczania moczu, a przy długotrwałym podawaniu może dochodzić do przewlekłej nefropatii cewkowo-śródmiąższowej. Lit indukuje proliferację komórek w nerkach, szczególnie w cewkach zbiorczych, powodując poszerzenie cewek i tworzenie się torbieli, które są stwierdzane za pomocą badań obrazowych u pacjentów długotrwale przyjmujących lit. W ostatnich latach pojawiły się doniesienia o zwiększonym ryzyku guzów nerek u pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD) leczonych litem. Wyniki badania, jakie opublikowali badacze francuscy w 2014 roku, wskazywały na wielokrotnie podwyższone ryzyko występowania raka nerek wśród pacjentów długotrwale stosujących lit. Badanie to było komentowane i krytykowane w oparciu o doświadczenia kliniczne psychiatrów, którzy nie zaobserwowali takiego związku. W ostatnich dwóch latach opublikowano wyniki trzech dużych badań populacyjnych (dwa wykonano w Danii, jedno w Szwecji), które wykazały, że długoterminowe leczenie litem nie jest związane z podwyższonym ryzykiem guzów nerek lub górnych dróg moczowych. W obecnej pracy opisano przypadek 56-letniej pacjentki leczonej ponad 10 lat węglanem litu z powodu ChAD, u której w 2011 roku w badaniu ultrasonograficznym stwierdzono obecność guza o wymiarach 5 × 5 × 4,5 cm w lewej nerce. Prawidłowe wartości czynności nerek pozwalały na wysunięcie przypuszczenia o braku związku wystąpienia nowotworu z leczeniem litem. Guz został usunięty operacyjnie, bez konieczności dalszego postępowania, a w badaniu histopatologicznym stwierdzono zmianę typu carcinoma papillare. Po usunięciu nowotworu pacjentka kontynuuje z dobrym wynikiem leczenie litem.

Szkoła Neuropsychofarmakologii została zorganizowana przez European College of Neuropsychopharmacology (ECNP) w celu szerzenia wiedzy z zakresu neuropsychofarmakologii wśród młodych lekarzy i naukowców z całej Europy. Jest prowadzona przez europejskich ekspertów. Sprawozdanie ma na celu podsumowanie szkolenia, które odbyło się w terminie 26 czerwca – 1 lipca 2016 w Oksfordzie. W tekście prezentuję tematykę wykładów oraz wydarzenia, które towarzyszyły szkoleniu i najważniejsze wnioski.