Streszczenie
Cel. Celem artykułu jest omówienie wybranych aspektów profilaktyki pierwotnej i wtórnej udaru niedokrwiennego mózgu, ze szczególnym uwzględnieniem najnowszych doniesień naukowych oraz zwróceniem uwagi na różnice pomiędzy wspomnianymi typami profilaktyki.
Przegląd piśmiennictwa. Omówiona została rola stylu życia oraz jego modyfikacji, leczenia nadciśnienia tętniczego, postępowania w przypadku zaburzeń gospodarki lipidowej, stosowania leków przeciwpłytkowych oraz postępowania w przypadku stwierdzenia zwężenia w tętnicach doprowadzających krew do mózgu. W odniesieniu do każdego ze wspomnianych elementów profilaktyki przedstawione zostały pokrótce podstawy naukowe oraz aktualnie obowiązujące zalecenia.
Wnioski. Udar mózgu to choroba, której można uniknąć. W profilaktyce pierwotnej istotne jest wczesne rozpoznanie i właściwe leczenie chorób towarzyszących, takich jak nadciśnienie tętnicze, miażdżyca tętnic szyjnych, migotanie przedsionków czy dyslipidemia. Jednak na poziomie populacyjnym największe znaczenie ma optymalizacja stylu życia. Ocenia się bowiem, że łączne wdrożenie regularnej aktywności fizycznej, zdrowej diety, spożywania umiarkowanych ilości lub nienadużywania alkoholu oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała pozwoliłoby zapobiec połowie wszystkich pierwszych w życiu udarów. Wspomniane zachowania prozdrowotne pomagają kontrolować klasyczne naczyniowe czynniki ryzyka w sposób, który znajduje bezpośrednie przełożenie na zmniejszenie zagrożenia pierwszym w życiu udarem mózgu. W profilaktyce wtórnej, poza modyfikacją klasycznych czynników udaru i optymalizacją stylu życia, konieczna jest dokładna ocena tętnic szyjnych oraz diagnostyka w kierunku migotania przedsionków. W przypadku stwierdzenia obecności istotnego hemodynamicznie (tj. wynoszącego 70% lub więcej) zwężenia po stronie odpowiedzialnej, wskazane jest wczesne przeprowadzenie endarterektomii lub alternatywnie, w wybranych przypadkach, angioplastyki z implantacją stentu. Wszyscy pacjenci po przebytym udarze niedokrwiennym mózgu o etiologii sercowo-zatorowej mają wskazanie do długotrwałego doustnego leczenia przeciwkrzepliwego. Pozostali powinni otrzymywać leki przeciwpłytkowe.