Streszczenie
Cel pracy. Badania nad komórkami macierzystymi wskazują na możliwość odgrywania przez nie roli w patogenezie zaburzeń psychicznych i mechanizmach działania leków psychotropowych. W pracy badano ekspresję mRNA markerów nerwowych komórek macierzystych (NSCs, neural stem cells): nestyny, β3-tubuliny i wimentyny we krwi obwodowej pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD) oraz efekty długotrwałego leczenia węglanem litu.
Materiał i metody. Badaniem objęto 30 pacjentów z ChAD (15 o czasie trwania choroby minimum 10 lat, nigdy nieleczonych litem i 15 otrzymujących lit przez okres 8–40 lat, średnio 16 lat) oraz 15 osób z grupy kontrolnej, dobranych pod względem płci i wieku. Analizę ekspresji genów wykonano przy pomocy techniki ilościowego PCR czasu rzeczywistego.
Wyniki. U pacjentów z ChAD nieleczonych litem ekspresja mRNA nestyny i β3-tubuliny była istotnie większa niż w grupie kontrolnej. U leczonych litem ekspresja β3-tubuliny była podobna do grupy kontrolnej. Ekspresja mRNA wimentyny była wyższa w grupie pacjentów z ChAD leczonych litem, w porównaniu zarówno z osobami nieleczonymi litem, jak i grupą kontrolną. W grupie kontrolnej ekspresja mRNA nestyny i wimentyny korelowała negatywnie z liczbą komórek CD133+ VSELs (very small embryonic like stem cells), czego nie stwierdzono u osób z ChAD.
Wnioski. Wyniki wskazują na zróżnicowaną ekspresję mRNA badanych markerów NSCs u pacjentów z ChAD oraz na odmienny wpływ długotrwałego stosowania litu na te parametry. Podwyższone wartości w zakresie nestyny i β3-tubuliny mogą świadczyć o nadmiernych procesach regeneracji zachodzących w przebiegu ChAD, a długotrwałe stosowanie litu może hamować nadmierną ekspresję β3-tubuliny. Wyższe wartości mRNA wimentyny u pacjentów otrzymujących lit mogą być związane z neuroprotekcyjnym działaniem tego jonu.