Archiwum

2012, tom 28, zeszyt 1

Artykuł oryginalny

Test niacynowy w schizofrenii: przegląd piśmiennictwa i wstępne wyniki badań własnych

Marcin Górniak, Janusz Rybakowski
Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 2012, 1, 7–16

Wstęp: Test niacynowy dla diagnostyki schizofrenii został zaproponowany w roku 1980 przez Davida Horrobina.
Wyniki testu wykazują osłabioną reakcję części chorych na schizofrenię na niacynę stosowaną doustnie lub miejscowo, co ma potwierdzać występujące w tej chorobie zaburzenia gospodarki lipidowej. Celem pracy jest przegląd dotychczas wykonanych badań nad testem niacynowym w schizofrenii oraz zaprezentowanie wstępnych wyników badań własnych.
Materiał i metoda: Badaniem objęto 29 chorych na schizofrenię (12 mężczyzn, 17 kobiet) w wieku od 20 do 53 lat, grupę kontrolną stanowiło 30 osób zdrowych (15 mężczyzn, 15 kobiet) w wieku od 23 do 48 lat. Wśród chorych 18 osób stanowili pacjenci z pierwszym epizodem choroby (11 nieleczonych wcześniej neuroleptykami), a 11 – pacjenci chorujący przewlekle.
Stosowano miejscową, trwającą 90 sekund ekspozycję na niacynę w postaci plastra z bibułą nasączoną 0,001 M roztworem estru metylowego kwasu nikotynowego. Nasilenie reakcji określano metodą komputerowej analizy zdjęcia obszaru poddanego ekspozycji.
Wyniki: Chorzy na schizofrenię mieli istotnie słabsze nasilenie reakcji na niacynę w porównaniu z grupą kontrolną. Nie stwierdzono różnic zależnych od płci, długości choroby i przyjmowania leków przeciwpsychotycznych.
Wnioski: Rezultaty naszego wstępnego badania wskazują na osłabienie reakcji skórnej na niacynę w schizofrenii, są zgodne z wynikami uzyskanymi przez innych badaczy i potwierdzają zaburzenia metabolizmu lipidów u chorych na schizofrenię. Test niacynowy może być pomocny zarówno w diagnostyce schizofrenii, jak i w ocenie wpływu prowadzonego leczenia na stan lipidów. Istnieje też możliwość stosowania testu jako markera endofenotypowego w schizofrenii, np. dla objawów deficytowych czy upośledzenia funkcjonalnego.

Artykuł oryginalny

Rozpowszechnienie politerapii w leczeniu chorych na schizofrenię wypisywanych z oddziałów psychiatrycznych w Polsce

Jan Jaracz, Edyta Tetera-Rudnicka, Dominika Kujath, Agnieszka Raczyńska, Sebastian Stoszek, Wojciech Czernaś, Piotr Wierzbiński, Adam Moniakowski, Krystyna Jaracz
Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 2012, 1, 17–24

Badania przeprowadzone w wielu krajach wskazują, że jednoczesne stosowanie dwóch lub więcej leków przeciwpsychotycznych (LPP) u chorych na schizofrenię jest częstą praktyką. Dzieje się tak mimo zalecanej w większości standardów leczenia monoterapii LPP.
Celem przeprowadzonego badania była ocena rozpowszechnienia politerapii w Polsce, gdzie ocen takich jak dotąd nie przeprowadzono. Analizie poddano leczenie farmakologiczne 131 chorych na schizofrenię wypisywanych z oddziału psychiatrycznego.
Monoterapię zalecono 69 chorym (52,7%). Pozostali pacjenci leczeni byli dwoma (n = 56, 42,8%) lub trzema (n = 6, 4,6%) LPP. W 85% przypadków stosowano leki przeciwpsychotyczne II generacji (LPPIIG). Z grupy tej najczęściej stosowanym lekiem była olanzapina. Łączenie dwóch LPPIIG było równie częste jak łączenie LPPIG z LPPIIG. Zastosowanie ≥2 LPP wiązało się z większą ilością wcześniejszych hospitalizacji.
Biorąc pod uwagę wszystkie leki psychotropowe, w badanej grupie 55 chorych (42%) otrzymywało 1 lek, 48 (36,5%) dwa leki, 27 (20,5%) trzy, a 1 chory cztery leki. U niewielkiej liczby chorych stosowane były benzodiazepiny/leki nasenne (n = 11,8%) i leki antycholinergiczne (n = 12,9%).
Dane z kilku szpitali/oddziałów psychiatrycznych w Polsce wskazują, że rozpowszechnienie stosowania dwóch LPP u chorych na schizofrenię jest podobne jak w innych krajach europejskich.

Artykuł poglądowy

Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) w terapii zespołu zależności alkoholowej: przegląd randomizowanych badań klinicznych

Dariusz Kaczmarek, Jadwiga Zalewska-Kaszubska
Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 2012, 1, 25–31

Cel pracy: Ocena skuteczności selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) w terapii zespołu zależności alkoholowej.
Materiał i metody: Przeprowadzono systematyczny przegląd piśmiennictwa medycznego z wykorzystaniem elektronicznych baz danych Medline/Pubmed oraz Embase w celu znalezienia odpowiednich artykułów (wszystkie do listopada 2011). Do przeglądu kwalifikowano randomizowane badania kliniczne, wykonane metodą podwójnie ślepej próby, w których porównywano skuteczność SSRI z placebo u osób z zespołem zależności alkoholowej. Użyto słów kluczowych: alcohol, alcoholics, fluoxetine, sertraline, fluvoxamine, paroxetine, citalopram i escitalopram.
Wyniki: Do przeglądu włączono 8 badań spełniających kryteria kwalifikacji, którymi objęto 1105 osób w wieku od 18 do 75 r.ż.
Wnioski: Brak jest dowodów, że SSRI są terapeutycznie efektywne w heterogennej populacji osób uzależnionych od alkoholu. Zauważono znamienną zależność pomiędzy skutecznością leczenia a współistniejącą depresją oraz typem alkoholizmu. Uwzględnienie typologii alkoholizmu może pomóc w wyjaśnieniu sprzecznych wyników dotyczących skuteczności SSRI w terapii zespołu zależności alkoholowej oraz pozwoli skierować leczenie tymi lekami do grupy pacjentów mogących odnieść korzyści z takiej terapii.

Artykuł poglądowy

Wirusy zależne od adenowirusów w terapiach genowych chorób neurodegeneracyjnych

Adriana Wawer, Anna Sznejder-Pachołek, Ilona Joniec-Maciejak, Joanna Schwenkgrub, Andrzej Członkowski
Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 2012, 1, 33–40

Opracowanie skutecznych metod leczenia chorób neurodegeneracyjnych stanowi wciąż ogromne wyzwanie. W wielu przypadkach nie jest znana przyczyna wystąpienia choroby, brak również skutecznej farmakoterapii. Obecnie duże nadzieje w leczeniu wielu chorób wiąże się z wykorzystaniem terapii genowej, której istotą jest wprowadzanie do określonych komórek ośrodkowego układu nerwowego (OUN) terapeutycznego genu, najczęściej za pomocą nośników wirusowych. Coraz szerzej wykorzystuje się w tym celu wektory oparte na wirusach AAV. W prezentowanej pracy przedstawiono zakończone oraz trwające badania kliniczne wykorzystujące wektory AAV do transferu terapeutycznego genu w terapii: choroby Parkinsona, choroby Alzheimera, stwardnienia zanikowego bocznego, choroby Canavana oraz późnej dziecięcej neuronalnej lipofuscynozy ceroidowej. Wyniki przedstawionych badań wskazują na dobry profil tolerancji i bezpieczeństwo tego rodzaju terapii.

Artykuł poglądowy

Zarejestrowane wskazania do stosowania leków przeciwpsychotycznych w Polsce

Marek Krzystanek, Paweł Krzywda, Magdalena Marszałek, Irena Krupka-Matuszczyk, Tomasz Szafrański
Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 2012, 1, 41–49

Leki przeciwpsychotyczne (LPP) to jedna z podstawowych grup leków w psychiatrii. Są one stosowane w leczeniu schizofrenii i innych zaburzeń psychotycznych, jak również w leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej, przede wszystkim jej fazy maniakalnej.
Celem artykułu było przedstawienie aktualnego stanu faktycznego dotyczącego zarejestrowanych wskazań LPP dopuszczonych do obrotu w Polsce.
Przeprowadzono porównanie wskazań rejestracyjnych postaci handlowych LPP dostępnych w Polsce w aspekcie specyficznych wskazań do leczenia zaburzeń psychicznych, jak również różnic w zapisach rejestracyjnych poszczególnych postaci handlowych danego leku.
Analiza wskazań rejestracyjnych LPP pokazała znaczne różnice dotyczące zarejestrowanych wskazań. Różnice takie występują także w obrębie rejestracji różnych postaci handlowych tego samego neuroleptyku. Wskazania rejestracyjne mogą w znacznym stopniu odbiegać od wskazań wymienianych w podręcznikach psychiatrii i farmakologii i istotnie ograniczać możliwości stosowania LPP w leczeniu schorzeń psychicznych oraz wymuszać na lekarzu stosowanie konkretnych postaci handlowych leków.
Autorzy sugerują, iż jednolita wykładnia wskazań do stosowania LPP w oparciu o nazwę międzynarodową, a nie postać handlową mogłaby poprawić bezpieczeństwo pracy lekarza psychiatry. Konieczne są zmiany legislacyjne regulujące możliwości stosowania leków poza zarejestrowanym wskazaniem, w sytuacji wskazań opartych na dowodach naukowych. Zmiany te powinny zapewniać bezpieczeństwo prawne zarówno osoby leczonej, jak i leczącej.