Archiwum

Podwyższony poziom homocysteiny jest przyczyną powstawania miażdżycy, chorób naczyniowych, chorób neurodegeracyjnych i zaburzeń psychicznych. Prezentowana praca przedstawia aktualne poglądy na temat hiperhomocysteinemii oraz jej wpływu na powstawanie zaburzeń psychicznych. Omówiono metabolizm homocysteiny oraz wpływ różnych czynników na jego przebieg, a także patomechanizm zmian wynikających z jej podwyższonego stężenia. Zwrócono uwagę na zaburzenia genetyczne prowadzące do zwiększonego stężenia homocysteiny i ich korelację z zaburzeniami psychicznymi i otępieniami. Opisano wielokierunkowy wpływ Hcy na układ naczyniowy, immunologiczny, neuroprzekaźnikowy oraz jej działanie neurotoksyczne. Przedstawiono również złożone korelacje niedoborów witaminowych i hiperhomocysteinemii z depresją, zaburzeniami funkcji poznawczych oraz otępieniem. Homocysteinowa teoria depresji jest ciągle weryfikowana. Doustna suplementacja witamin z grupy B i kwasu foliowego może istotnie zmniejszyć stężenie homocysteiny w surowicy krwi.

Układ glutaminianergiczny jest głównym pobudzającym układem neuroprzekaźnikowym mózgu. Jonotropowy receptor kwasu glutaminowego – receptor NMDA, odgrywa ważną rolę w procesach poznawczych, m.in. uwagi, pamięci i uczenia się. Uczestniczy w kontroli aktywności innych układów przekaźnikowych: dopaminergicznego, noradrenergicznego, serotoninergicznego. Antagoniści receptora NMDA, do których należą fencyklidyna i ketamina, powodują występowanie objawów psychotycznych (wytwórczych, negatywnych), jak również specyficznych zaburzeń funkcji poznawczych, bardzo podobnych do występujących w schizofrenii. Na podstawie tych obserwacji sformułowano hipotezę zmniejszonej aktywności receptora NMDA i układu glutaminianergicznego w schizofrenii oraz rozpoczęto poszukiwania substancji mogących tę aktywność normalizować. Glicyna, najprostszy aminokwas, będąc niekompetycyjnym koagonistą receptora NMDA, jest niezbędna do efektywnego funkcjonowania receptora-kanału. Doustne podawanie wysokich dawek glicyny (do 60 mg/dobę) może zwiększać aktywność receptora NMDA, prowadząc, co szczególnie ważne, do poprawy klinicznej w zakresie objawów negatywnych i kognitywnych.
Cel badania: Celem badania była ocena wpływu glicyny na funkcje poznawcze pacjentów z rozpoznaniem schizofrenii z dominującymi objawami negatywnymi (średnia 25,7 punktów w podskali objawów negatywnych PANSS) w stabilnym stanie psychicznym. Pacjenci kwalifikowani do badania otrzymywali stałe dawki leków przeciwpsychotycznych (klasycznych i II generacji).
Metoda: 29 osób z rozpoznaniem schizofrenii z dominującymi objawami negatywnymi (wg ICD-10) ukończyło 6-tygodniowe prospektywne badanie typu otwartego, podczas którego podawano pacjentom doustnie glicynę (do 60 g/dobę). Na początku i końcu badania dokonano oceny nasilenia objawów schizofrenii z użyciem PANSS oraz funkcji poznawczych, korzystając z baterii testów: Testu Sortowania Kart Wisconsin – WCST (wersja na PC), Testu Łączenia Punktów – TMT i Testu Stroopa .
Wyniki: W grupie badanej odnotowano istotną statystycznie poprawę w zakresie funkcji werbalnych, pamięci operacyjnej i uwagi. W tygodniu 6. pacjenci wykorzystywali mniej kart do ukończenia większej liczby kategorii (p<0,001), istotnie rzadziej stwierdzano błędy perseweracyjne (p<0,001) i nieperseweracyjne (p<0,01). W TMT po okresie przyjmowania glicyny odnotowano istotne skrócenie czasu potrzebnego do ukończenia obu części testu (p<0,01). W Teście Stroopa odnotowano znamienne obniżenie częstości popełnianych błędów (p<0,001) oraz skrócenie czasu wykonania drugiej części zadania (p<0,05). Odnotowano również istotną poprawę symptomatologii schizofrenii, m.in. w zakresie objawów negatywnych (podskala PANSS; -16,1%, p<0,001).
Wnioski: Wyniki wskazują na korzystne działanie augmentacji leczenia przeciwpsychotycznego glicyną. Odnotowana poprawa w okresie stosowania glicyny dotyczyła szeroko pojętej symptomatologii schizofrenii, w tym objawów negatywnych oraz poznawczych. Stosowanie glicyny było bezpieczne i dość dobrze tolerowane przez pacjentów, najczęstsze objawy niepożądane dotyczyły przewodu pokarmowego (nudności, wymioty), co może być związane z dużą ilością substancji przyjmowaną jednorazowo.

Pochodne fenotiazyny to najstarsza i najliczniejsza grupa leków neuroleptycznych o silnym działaniu przeciwpsychotycznym. Znalazły szerokie zastosowanie, zwłaszcza w farmakoterapii chorób psychicznych. Celem pracy była analiza śmiertelnych zatruć prostych wyłącznie pochodnymi fenotiazyny w materiale Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej i Toksykologii Sądowo-Lekarskiej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach w latach 1999-2008. Danymi do analizy były wyniki badań chemiczno-toksykologicznych materiału biologicznego, zabezpieczonego podczas sekcji zwłok. Przypadki zatruć analizowano pod kątem: płci zmarłych, okoliczności zdarzenia (wypadek czy samobójstwo), obecności wskazań medycznych do stosowania leku, jego rodzaju, obecności i stężeń w badanym materiale. Identyfikacja pochodnych fenotiazyny nie stanowi problemu analitycznego. Zatrucia tą grupą neuroleptyków są nadal istotnym problemem toksykologicznym, dlatego pacjenci powinni pozostawać pod ścisłym nadzorem lekarskim podczas terapii. Przypadki śmiertelne mogą stanowić problem interpretacyjny i opiniodawczy.

Leczenie neuroleptykami zwiększa ryzyko przyrostu masy ciała. Wydaje się, że jest ono największe w przypadku klozapiny i olanzapiny. Przyrost masy ciała występuje u około 57-58% osób pobierających olanzapinę. Mechanizmy przyrostu masy ciała w trakcie kuracji neuroleptycznej nie zostały w pełni poznane i wymagają dalszych badań.
Celem autorów był przegląd wiedzy o regulacji apetytu i potencjalnych mechanizmów przyrostu masy ciała w trakcie kuracji neuroleptycznej, ze szczególnym uwzględnieniem olanzapiny. Przedstawiono również podsumowanie farmakologicznych metod zapobiegania i leczenia wzrostu łaknienia, skojarzonego z leczeniem neuroleptycznym.
Analiza obecnego stanu wiedzy wskazuje, iż jak dotąd nie ma przekonujących dowodów na hipotetycznie możliwe różnice między olanzapiną w postaci tabletek ulegających rozpadowi w jamie ustnej i standardowych tabletek doustnych we wpływie na przyrost masy ciała. W związku z potwierdzonym, korzystnym efektem korygującym orektyczny wpływ olanzapiny potrzeba jest dalszych badań klinicznych metforminy, topiramatu, reboksetyny i aripiprazolu oraz być może również nizatydyny i amantadyny .

Nesfatyna-1, nowo odkryty peptyd sytości, będący pochodną białka NUCB-2, charakteryzuje się szeroką dystrybucją w licznych neuronach kresomózgowia, śródmózgowia, pnia mózgu i rdzenia kręgowego. Jest substancją o silnym działaniu anoreksygennym, odgrywającą istotną rolę w pętlach neuronalnych podwzgórza regulujących przyjmowanie pokarmu i homeostazę energetyczną. Z drugiej strony, nesfatyna-1 może mieć swój udział w innych istotnych funkcjach mózgu jak: sen, zjawiska poznawcze, reakcje na stres i stany lękowe. Nesfatyna-1 jest immunohistochemicznie wykrywalna w jądrach podwzgórza: łukowatym (ARC), przykomorowym (PVN) i nadwzrokowym (SON), gdzie występuje wraz z peptydami POMC/CART, NPY, oksytocyną i wazopresyną. Działa ona poprzez receptor sprzężony z białkiem G, a jej efekt fizjologiczny opiera się na hamującej hiperpolaryzacji neuronów NPY/AgRP w ARC i sygnalizacji melanokortynowej w PVN. Podanie nesfatyny-1 znacząco hamuje zachowania konsumpcyjne i obniża przyrost masy ciała u zwierząt doświadczalnych. Chociaż szczegółowe dane na temat fizjologii nesfatyny-1 wciąż wymagają sprecyzowania, substancja ta wydaje się być w przyszłości użyteczna jako potencjalny lek w farmakoterapii otyłości u pacjentów przyjmujących środki antypsychotyczne i przeciwdepresyjne. Być może, domniemani antagoniści nesfatyny-1 mogą pomagać w leczeniu zaburzeń odżywiania m.in. anoreksji psychicznej.

Leczenie padaczki polega na wieloletnim stosowaniu leków przeciwpadaczkowych (LPP). LPP powodują wzrost poziomu homocysteiny (Hcy) poprzez zaburzenie jej metabolizmu. Hiperhomocysteinemia (HHcy) może powodować uszkodzenie nici DNA, stres oksydacyjny i apoptozę, co jest związane z patogenezą chorób neurozwyrodnieniowych i sercowo-naczyniowych. LPP starej generacji (zasadniczo kwas walproinowy – VPA) wykazują działanie proapoptotyczne w wielu liniach komórek nowotworowych poprzez aktywację zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego szlaku indukcji apoptozy, a także drogi niezależnej od kaspaz. Białko p53 może aktywować w komórkach drogę apoptozy zależną od kaspaz. Wstępne wyniki badań mogą wskazywać na zwiększony efekt proapoptotyczny LPP również w przebiegu terapii chorych z padaczką.