Archiwum

Klasyczne, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD), wciąż zaliczane do podstawowych w terapii depresji – są nazywane przez farmakologów "brudnymi" ze względu na ich złożony ("nieczysty") mechanizm działania, związany z wpływem na kilka typów neuroprzekaźnictwa. Liczne objawy niepożądane wiążą się z takim złożonym działaniem. Należy jednocześnie zwrócić uwagę, że podstawowe TLPD wykazują dużą skuteczność działania, imipramina jest wciąż punktem odniesienia ("złoty standard") przy ocenie nowych leków. Jednym z podstawowych kierunków rozwoju współczesnej psychofarmakologii depresji jest dążenie do uzyskania leków wykazujących selektywne działanie na neuroprzekaźnictwo, a ściślej – wywierających wpływ na jeden, określony układ (NA lub 5HT). Wdrożenie do praktyki klinicznej takich leków wiąże się z pytaniem o podstawowe mechanizmy działania przeciwdepresyjnego, patogenezę depresji (który układ neuroprzekaźnikowy jest zaburzony: NA czy 5HT) oraz skuteczności środków wzmagających selektywnie określony typ neuroprzekaźnictwa. Jak dotychczas problemy te nie zostały wyjaśnione, zaś dane z piśmiennictwa sprzeczne. Nie ulega też wątpliwości, że leki przeciwdepresyjne o działaniu selektywnym są bezpieczniejsze niż TLPD, nie jest jednak jasne czy równie skuteczne. Pewne nadzieje na rozstrzygnięcie spornych problemów wiążą się z wdrażaniem do praktyki klinicznej leków przeciwdepresyjnych wywierających działanie zarówno na układ NA jak też 5HT, lecz wolnych od wpływu na inne rodzaje neuroprzekaźnictwa (DA, ACh, receptory Hl i H2). Ta interesująca dla teoretyków i obiecująca dla klinicystów grupa leków wymaga dalszych kontrolowanych badań klinicznych i sprawdzenia w szerokiej praktyce w szczególności porównania działania terapeutycznego z lekami o selektywnym działaniu na neuroprzekaźnictwo.

Wychwyt zwrotny serotoniny z przestrzeni synaptycznej odbywa się przy pomocy transportera serotoniny (5-HTT). Aktywność 5-HTT jest regulowana przez kinazę białkową C i fosfatazę 2A. Trwają intensywne badania nad zmianami w obwodowej i ośrodkowej aktywności transportera, poprzez analizowanie kinetyki wychwytu zwrotnego, szybkości maksymalnej (Vmax) oraz stałej powinowactwa (Km). Celem tej pracy jest przegląd najbardziej interesujących prac badawczych na temat zmian w ekspresji 5-HTT, skorelowanej z chorobami psychicznymi, jako ligandów używa się [3H]imipraminy, [3H]paroksetyny, [3H]citalopramu).

U sześciu pacjentów z rozpoznaną depresją endogenną monitorowano przebieg leczenia imipraminą przy pomocy metody FPIA. Otrzymane wyniki porównano z oznaczeniem poziomu leku i jego aktywnego metabolitu metodą HPLC, a także ze stanem klinicznym pacjentów.

Fluoksetyna jest najlepiej poznanym z leków przeciwdepresyjnych wybiórczo hamujących wychwyt serotoniny (SSRI). Ponad dziesięcioletni okres szerokiego stosowania leku pozwolił na przeprowadzenie licznych badań, w których udokumentowano skuteczność i bezpieczeństwo leku w zespołach depresyjnych o różnej etiologii i obrazie, w zaburzeniach obsesyjno-kompulsyjnych i w bulimii. W pracy podsumowano wyniki badań klinicznych i metaanaliz, które pozwoliły na uściślenie wskazań do stosowania leku, ocenę działań niepożądanych i określenie ryzyka interakcji.