Archiwum

Aripiprazol jest lekiem przeciwpsychotycznym drugiej generacji, który ma podwójne działanie na receptory D2 – antagonistyczne i agonistyczne. Mimo że obecny jest na polskim rynku od kilkunastu lat, a od kilku w postaci iniekcji o przedłużonym uwalnianiu, dla wielu lekarzy nie jest on lekiem pierwszego wyboru w wypadku pierwszego epizodu psychozy lub manii, zwłaszcza z towarzyszącym pobudzeniem psychomotorycznym. Bywa też niesłusznie uważany za lek, który może zaostrzać objawy psychotyczne lub zwiększać pobudzenie i ryzyko agresji. Jest za to częściej stosowany jako lek drugiego rzutu w przypadku wystąpienia zaburzeń metabolicznych lub hiperprolaktynemii, jak również w przypadku utrzymujących się objawów negatywnych. Wiele badań i metaanaliz sugeruje brak korzyści płynących ze stosowania dawek aripiprazolu powyżej 20 mg na dobę, jednak jego zarejestrowane dawkowanie sięga do 30 mg na dobę. Artykuł ma na celu przedstawić przegląd dostępnych danych i przypadków klinicznych dotyczących stosowania wyższych dawek, to znaczy powyżej 15 mg na dobę, które mogą być użyteczne między innymi w przypadku leczenia epizodów maniakalnych i niektórych przypadków schizofrenii.

MDMA (3,4-metylenodioksymetamfetamina) jest substancją psychoaktywną zaliczaną do środków halucynogennych. MDMA, działając przez liczne układy neuroprzekaźnikowe, redukuje lęk, zwiększa empatię, poczucie jedności z innymi ludźmi, wyostrza zmysły, a także intensyfikuje przeżywanie emocji. Rozważa się wykorzystanie terapii wspomaganej MDMA w leczeniu niektórych chorób psychicznych, na przykład w zaburzeniu stresowym pourazowym (PTSD), fobii społecznej (SAD) u osób z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi (ASD) czy w terapii uzależnienia od alkoholu. Rekreacyjne stosowanie środków typu ecstasy może mieć liczne, zagrażające życiu i zdrowiu skutki. Jednakże badania dotyczące podawania MDMA w warunkach klinicznych wydają się wstępnie potwierdzać bezpieczeństwo procedury stosowania substancji w kontrolowanych warunkach medycznych.

Celem pracy jest przegląd dotychczasowych badań nad wykorzystaniem MDMA w terapii wspomnianych zaburzeń psychicznych. W pierwszej części pracy skupiono się na przedstawieniu badań nad psychoterapią wspomaganą MDMA. W drugiej podsumowano pojawiające się w aktualnym dyskursie klinicznym nadzieje i obawy związane z zastosowaniem terapii wspomaganej MDMA.

Wydaje się, że zastosowanie MDMA w leczeniu tych zaburzeń wymaga dalszych badań, które przede wszystkim pozwolą ocenić skuteczność terapii wspomaganej MDMA oraz jej długofalowe bezpieczeństwo.

Kannabinoidy są grupą związków występujących naturalnie w organizmach zwierzęcych i roślinnych, są również obecne w organizmie człowieka. Kannnabinoidy izoluje się z różnych gatunków konopi, różniących się odmienną budową morfologiczną. Oprócz kannabinoidów rośliny te zawierają szereg związków aktywnych, między innymi: terpeny, flawonoidy, fenantreny, spiroindany, dihydrostilbeny.

Padaczka, choroba Parkinsona oraz stwardnienie rozsiane są chorobami neurologicznymi, których objawy w dramatyczny sposób pogarszają jakość życia pacjentów. W sytuacji, kiedy standardowa farmakoterapia nie przynosi oczekiwanych rezultatów podejmuje się próby wprowadzenia alternatywnych metod terapii – jedną z nich jest zastosowanie preparatów na bazie konopi, zawierających dwie główne substancje czynne: THC oraz CBD. Wstępne wyniki badań klinicznych z za­stosowaniem preparatów na bazie konopi wskazują na potencjalny efekt terapeutyczny w redukcji częstości napadów w przypadku padaczki lekoopornej u dzieci, co wymaga jednak udowodnienia w dalszych prawidłowo zaplanowanych badaniach. U pacjentów z SM ich zastosowanie może powodować zmniejszenie nasilenia bólu oraz spastyczności. W przypadku choroby Parkinsona większość danych dotyczących potencjalnych korzyści stosowania preparatów na bazie konopi pochodzi z badań przedklinicznych.

Wyniki badań, których celem było potwierdzenie skuteczności stosowania „medycznej marihuany” w tych jednostkach chorobowych nie są jednoznaczne. Z tego powodu marihuana nadal w większości krajów nie jest zalegalizowaną metodą terapii. Coraz częściej jednak wydaje się zgodę na jej zastosowanie w ciężkich przypadkach opornych na leczenie. Celem prezentowanej pracy przeglądowej jest próba krytycznej analizy aktualnych danych naukowych dotyczących możliwości zastosowania medycznej marihuany.

Cel. Nie ma jednoznacznych wytycznych dotyczących farmakoterapii kompulsywnych zachowań seksualnych. Praca ma na celu przegląd dostępnego piśmiennictwa z zakresu leczenia zaburzeń związanych z nadmierną aktywnością seksualną. W szczególności skupiono się na różnych mechanizmach prowadzących do występowania patologicznej hiperseksualności i związanych z tym potencjalnych różnicach w terapii.

Przegląd piśmiennictwa. Klasyfikacja zaburzeń seksualnych związanych z nadmierną aktywnością jest bardzo problematyczna. Brak jednoznacznej klasyfikacji tego zaburzenia zarówno w DSM-5, jak i w ICD-11. Obecnie lekami o najwyższym profilu bezpieczeństwa, niosącymi najwięcej korzyści dla pacjentów z nieparafilicznymi zaburzeniami wydają się SSRI. Nie zaleca się leków o działaniu antyandrogenowym (LHRH) z powodu działań niepożądanych, poza przypadkami przebiegającymi z bardzo nasilonymi objawami. Obiecujące wyniki osiągnęli badacze podczas próby z naltreksonem, jednak badanie nie spełniało norm metodologicznych. Inne leki stosowane w terapii kompulsywnych zachowań seksualnych mają znaczenie pomocnicze, mogą być wykorzystywane szczególnie przy współwystępowaniu innych schorzeń psychiatrycznych.

Wnioski. Najlepsze efekty w terapii kompulsywnych zachowań seksualnych daje połączenie psychoterapii z lekami z grupy SSRI. Istnieje bardzo mało prawidłowych metodologicznie badań, zazwyczaj są one przeprowadzane na zbyt małej grupie i nie wykorzystują narzędzi, które umożliwiałyby porównywanie różnych metod terapeutycznych. Należy kontynuować badania nad farmakoterapią hiperseksualności nieparafilicznej, szczególnie w zakresie leków mogących wpływać na „mechanizm obsesyjno-kompulsywny”.

Badania genetyczne w psychiatrii rozwijają się intensywnie od ponad 30 lat. Coraz większa jest świadomość społeczna roli genów w predyspozycji do choroby i ich znaczenia dla efektów leczenia. W systemach opieki zdrowotnej w świecie i Europie wprowadza się poradnictwo genetyczne w psychiatrii. Celem pracy było przedstawienie założeń poradnictwa genetycznego w psychiatrii, jego znaczenia dla pacjentów oraz zastosowania użytecznego dla klinicystów na obecnym etapie wiedzy. Omówiono etapy konsultacji genetycznej z uwzględnieniem specyfiki zaburzeń psychicznych. Porady takie są rzadko realizowane w polskim systemie opieki psychiatrycznej, a dostęp do specjalistycznego szkolenia jest ograniczony. Wskazano możliwe do osiągnięcia korzyści dla pacjentów z zaadaptowania się do sytuacji wynikającej z istniejących obciążeń genetycznych, jak na przykład poprawa we współpracy z lekarzem w procesie leczenia. Na podstawie aktualnych stanowisk ekspertów omówiono testy farmakogenetyczne, których zastosowanie może być przydatne w praktyce klinicznej. Wykonuje się głownie badania polimorfizmów genów cytochromów CYP2D6, CYP2C19 oraz układu genów zgodności tkankowej HLA.

W artykule przedstawiono przypadek pacjentki, u której po podaniu lamotryginy wystąpiła wyraźna leukopenia (z graniczną neutropenią – liczba granulocytów wynosiła około 1500 na mm³, ale nie spadała do niższych wartości), pogłębiająca się przez okres około 4 lat. W tym czasie pacjentka nie odstawiła leku, przyjmowała nadal lamotryginę bez porozumienia z lekarzem psychiatrą, ponieważ była przekonana o korzystnym wpływie leku na nastrój. Po odstawieniu lamotryginy obraz krwi powrócił do normy w ciągu dwóch tygodni. Równocześnie stan psychiczny pacjentki uległ znacznemu pogorszeniu.