Archiwum

Cel pracy. Impulsywność jest dominującą cechą wielu zaburzeń psychicznych. Jednakże związek między impulsywnością a zaburzeniami lękowymi jest kontrowersyjny i niewystarczająco zbadany. Celem badania było porównanie impulsywności u zdrowych osób oraz chorych z zaburzeniem panicznym bez uprzedniego leczenia farmakologicznego, przed terapią i po ośmiu tygodniach interwencji terapeutycznej.

Materiał i metody. Zbadano 21 zdrowych ochotników oraz 15 ambulatoryjnych pacjentów z zaburzeniem panicznym bez agorafobii, którzy nie byli wcześniej leczeni farmakologicznie, przed leczeniem oraz po ośmiu tygodniach leczenia escitalopramem lub terapią poznawczo-behawioralną (CBT). Nasilenie zaburzenia panicznego oceniano przy użyciu skal: PAS (Skala Oceny Lęku i Agorafobii), CGI (Skala Ogólnej Oceny Klinicznej), HADS (Szpitalna Skala Lęku i Depresji). Impulsywność oceniania była przy użyciu skali BIS-11 (Skala Oceny Impulsywności Barrata – wersja 11).

Wyniki. Statystycznie istotna poprawa stanu klinicznego obserwowana była w skalach PAS, CGI, HADS w obu leczonych grupach pacjentów przed terapią i po interwencji terapeutycznej. Poprawa na podobnym poziomie wystąpiła w obu grupach i obie metody okazały się równie skuteczne w leczeniu zaburzenia panicznego. Nie obserwowano statystycznie znaczącej zmiany całkowitej impulsywności w grupie chorych przed leczeniem i po leczeniu (escitalopram lub CBT). Ograniczenia: Liczba badanych była stosunkowo niewielka. Badanie prowadzono w grupie pacjentów bez agorafobii, bez uprzedniego leczenia farmakologicznego.

Wnioski. Istnieje potrzeba realizacji kolejnych badań oceniających wpływ impulsywności na przebieg zaburzenia panicznego. Podwyższona impulsywność wydaje się niezależną i trwałą cechą, niezwiązaną z ciężkością objawów w grupie pacjentów z zaburzeniem panicznym.

Cel pracy. Depresja lekooporna (treatment-resistant depression, TRD) definiowana jest jako brak istotnej poprawy po co najmniej dwóch prawidłowo przeprowadzonych kuracjach za pomocą leków przeciwdepresyjnych. Całkowita deprywacja snu (total sleep deprivation, TSD), podobnie jak przesunięcie rytmu sen–czuwanie (sleep phase advance, SPA), jest jedną z metod chronoterapii i ich łączne stosowanie w leczeniu TRD może prowadzić do znaczącej poprawy. W prezentowanym badaniu sprawdzaliśmy skuteczność zastosowania TSD z SPA w leczeniu depresji lekoopornej w trakcie trwającej farmakoterapii.

Materiał i metody. Badaniem objęto 12 pacjentów z TRD w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej lub jednobiegunowej. W trakcie trwającej terapii farmakologicznej zastosowano jednorazową TSD z następującymi po sobie trzema nocami z SPA. Skuteczność była oceniana za pomocą 17-punktowej Skali Depresji Hamiltona (Hamilton Rating Scale for Depression, HAM-D) w dniu poprzedzającym TSD oraz w 1., 2., 3., 4., 5., 6. i 14. dniu po TSD.

Wyniki. Średnia punktacja w skali HAM-D przed leczeniem wynosiła 22,7 ±6,3. Dzień po TSD obniżyła się do 9,6 ±3,9, sześciu pacjentów (50%) osiągnęło remisję, a 2 (17%) poprawę. Ostatecznie w 14. dobie badania średnia punktacja wynosiła 9,5 ±10,5, ośmiu pacjentów (67%) spełniało kryteria remisji, pozostali 4 pacjenci (33%) w dalszym ciągu prezentowali objawy depresyjne.

Wnioski. W trakcie powyższej zintegrowanej terapii chronobiologicznej zaobserwowaliśmy istotny efekt przeciwdepresyjny w postaci szybkiej poprawy i remisji, utrzymujący się w kolejnych dniach badania u znacznej części pacjentów z depresją lekooporną.

Cel pracy. W ostatnich latach rośnie zainteresowanie neuroimmunologią chorób afektywnych. Cytokiny mogą okazać się potencjalnymi biomarkerami w zaburzeniach nastroju. Jednakże pomimo dość licznych badań u dorosłych z zaburzeniami nastroju do tej pory przeprowadzono jedynie kilka badań oceniających stężenia cytokin u dzieci i młodzieży z chorobą afektywną dwubiegunową. Celem pracy była ocena stężeń wybranych cytokin w surowicy krwi osób młodych z rozpoznaniem zaburzeń nastroju w różnych epizodach choroby – z uwzględnieniem zmiany diagnozy na chorobę afektywną dwubiegunową.

Materiał i metody. W badaniu wzięły udział 33 osoby (w wieku 14–24 lata) z rozpoznaniem zaburzeń nastroju ze spektrum choroby afektywnej dwubiegunowej. Diagnoza postawiona została w oparciu o kryteria diagnostyczne ICD-10 i DSM-IV przez dwóch niezależnych lekarzy psychiatrów za pomocą ustrukturalizowanych wywiadów (KSADS-PL dla młodzieży i SCID). Ocena kliniczna (Beck, HAMD, YADRS, HCL-32) oraz analiza biochemiczna dokonywane były w trakcie kolejnych wizyt kontrolnych (wizyta 0, tydzień 12., 6. miesiąc).

Wyniki. Uzyskane wyniki wykazały istotną statystycznie zależność pomiędzy niewystępowaniem objawów depresji a wyższymi stężeniami interleukiny 8 w 12. tygodniu badania (p = 0,017). Natomiast w 6. miesiącu badania obserwowano wyższe stężenie interleukiny 6 w podgrupie młodych dorosłych (>18 r.ż.) w porównaniu z adolescentami (p = 0,030). W pracy uzyskano również wyniki potwierdzające istnienie istotnej zależności pomiędzy zmianą rozpoznania (w kierunku choroby afektywnej dwubiegunowej) a występowaniem wyższych stężeń interleukiny 8 w surowicy krwi w tej grupie pacjentów (p = 0,033) w 6. miesiącu badania.

Wnioski. Uzyskane wstępne wyniki są obiecujące. Sugerują, że ocena stężenia cytokin może być wskaźnikiem zachorowania na chorobę afektywną dwubiegunową u młodzieży i młodych dorosłych, jednakże wymagane są badania replikacyjne z udziałem większej liczby chorych i z uwzględnieniem grupy kontrolnej.

W ostatnich latach obserwujemy lawinowy wzrost zainteresowania powiązaniami pomiędzy stanem mikrobioty jelitowej a zdrowiem psychicznym człowieka.

Wyniki wielu badań wskazują na rolę mikrobioty w modulowaniu rozwoju mózgu, wpływ na jego funkcje na drodze złożonych mechanizmów neuronalnych, endokrynnych i immunologicznych, związanych z prawidłowym działaniem osi mózgowo-jelitowej. Odkrycia te dają asumpt do poszukiwań nowych metod terapii zaburzeń psychicznych poprzez modyfikację składu mikrobioty przy użyciu nowej grupy terapeutycznej – psychobiotyków, tj. ściśle zdefiniowanych bakterii probiotycznych, które spożywane w odpowiednich dawkach wykazują wpływ na funkcjonowanie osi jelitowo-mózgowej, a przez ten mechanizm na stan pacjentów z zaburzeniami psychicznymi.

Celem artykułu było przedstawienie aktualnego stanu wiedzy na temat możliwości zastosowania psychobiotyków w terapii zaburzeń afektywnych. Pracę podzielono na podrozdziały w celu przedstawienia analizowanej problematyki w sposób jak najbardziej klarowny i wyczerpujący: I. Mikrobiota jelitowa: definicje, skład, funkcje; II. Od probiotyków do psychobiotyków – ujęcie historyczne; III. Mechanizmy działania psychobiotyków w badaniach przedklinicznych; IV. Badania przedkliniczne w modelach zwierzęcych dotyczące wpływu mikrobioty na zachowanie; V. Badania kliniczne w grupie zdrowych ochotników dotyczące wpływu psychobiotyków na stan psychiczny; VI. Możliwości terapii psychobiotycznej w zaburzeniach afektywnych i perspektywy na przyszłość.

Wstępne wyniki badań budzą nadzieję, iż stosowanie psychobiotyków powiększy armamentarium psychiatry o terapeutyki zwiększające skuteczność dotychczasowego leczenia zaburzeń afektywnych.

Cele. Celem niniejszej pracy jest próba wyjaśnienia roli stresu oksydacyjnego oraz uszkodzeń i naprawy DNA w patogenezie depresji na podstawie dostępnej literatury.

Przegląd literatury. W przebiegu depresji obserwuje się aktywację szlaków prozapalnych, dysfunkcję mitochondriów, podwyższenie markerów stresu oksydacyjnego, a także obniżenie efektywności antyoksydacyjnej. Dwa ostatnie z tych czynników mogą powodować uszkodzenie biocząsteczek, w tym kwasów nukleinowych. Badania przeprowadzone przez nasz oraz inne zespoły potwierdzają tę hipotezę. U pacjentów cierpiących na depresję zaobserwowano zwiększony poziom oksydacyjnych uszkodzeń DNA. Nasze wyniki wskazują również na nieprawidłowości w efektywności naprawy (DNA damage repair efficiency, DRE) tego typu uszkodzeń w jądrach komórkowych. Dodatkowo polimorfizmy pojedynczego nukleotydu genów kodujących białka zaangażowane w naprawę przez wycinanie zasad azotowych (base excision repair, BER) – głównego szlaku usuwającego oksydacyjne uszkodzenia DNA – mogą modulować ryzyko wystąpienia depresji, jak również wpływać na DRE. Wyniki te mogą odzwierciedlać konstytucję mitochondrialnego DNA.

Podsumowanie. Dostępne dane z piśmiennictwa wskazują, że zarówno stres oksydacyjny, jak i zmniejszona efektywność naprawy DNA przyczyniają się do podniesionego poziomu uszkodzeń jądrowego DNA obserwowanego w depresji. Podobne zjawiska mogą zachodzić w mitochondriach, co skutkuje uszkodzeniem mitochondrialnego DNA i dysfunkcją tych organelli. To z kolei powoduje zwiększenie produkcji reaktywnych form tlenu i powstawanie tzw. mechanizmu błędnego koła. Potrzebne są dalsze badania nad uszkodzeniami i naprawą zarówno jądrowego, jak i mitochondrialnego DNA w celu poznania ich roli w patogenezie zaburzeń depresyjnych. Wiedza ta może przyczynić się do powstania skuteczniejszych, spersonalizowanych terapii.

W pracy omówiono znaczenie polipragmazji jako rosnącego problemu współczesnej medycyny. Problem ten najbardziej dostrzegalny jest w populacji starszej, która ze względu na zmiany w strukturze społeczeństwa staje się jedną z najczęściej spotykanych w gabinecie lekarza rodzinnego grup pacjentów. Statystycznie każdy pacjent powyżej 65. roku życia przyjmuje od czterech do ośmiu leków jednoczasowo. Efekty uboczne produktów leczniczych są odpowiedzialne za ponad 20% hospitalizacji seniorów, z których do 7% prowadzi pośrednio lub bezpośrednio do zgonu. W artykule mówiono profil działań niepożądanych oraz interakcje między lekami używanymi w polifarmakoterapii, które stanowią znaczące wyzwanie w terapii osób starszych. Kryteria takie jak Beers, STOPP/START czy lista leków Priscus zostały opracowane w celu ułatwienia lekarzom przepisywania pacjentom optymalnej, bezpiecznej farmakoterapii. Nie wyczerpują one jednak wszystkich trudności związanych z leczeniem osób starszych. W tym artykule przedstawione zostały najistotniejsze zasady oraz specyfika farmakoterapii u osób starszych, m.in.: fizjologiczne zmiany metabolizmu związane z wiekiem, wielospecjalistyczny system ochrony zdrowia, gorsze stosowanie się do zaleceń lekarskich, łatwy dostęp do leków OTC i suplementów oraz częste działania niepożądane leków.

Sprawozdanie ma na celu podsumowanie szkolenia dla psychiatrów, które odbyło się w terminie 5–10 lipca 2015 w Oksfordzie. W tekście prezentujemy pokrótce tematykę wykładów i warsztatów oraz wydarzenia, które towarzyszyły temu międzynarodowemu spotkaniu nau­kowców i praktyków. W artykule zwięźle omówiono najistotniejsze wnioski z wykładów. Dołączona lista publikacji umożliwia poszerzenie wiedzy na tematy omawiane przez wykładowców.