Streszczenie
Sole litu to najczęściej stosowane w leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej leki o dowiedzionej efektywności w zakresie zmniejszania ryzyka nawrotów choroby. Wąski zakres stężeń terapeutycznych i duże ryzyko pojawienia się skutków ubocznych skłaniają do bliższego przyjrzenia się mechanizmom działania litu. Przejawia on zarówno działanie neuroprotekcyjne w obszarach hipokampa oraz ciała migdałowatego, jak i neurotoksyczne, najsilniej zaznaczające się w obszarze móżdżku. Celem niniejszej pracy jest przegląd literatury na temat właściwości neuroprotekcyjnych oraz neurotoksycznych tego leku.
Właściwości neuroprotekcyjne przewlekłej terapii litem wynikają z hamowania ekscytotoksyczności neuronów poprzez blokowanie receptorów NMDA oraz działania antyapoptotycznego w poszczególnych obszarach mózgowia. W badaniach in vitro stwierdzono również pozytywny wpływ na neurogenezę, co pokrywa się z badaniami morfometrycznymi z udziałem ludzi, w których stwierdzono wzrost objętości istoty szarej w okolicach kory przedczołowej oraz układu limbicznego. Duża część badań wskazuje jednak na występowanie poważnych skutków ubocznych przewlekłej terapii, niekoniecznie wynikających z przedawkowania leku. Objawy przewlekłej intoksykacji obejmują zaburzenia poznawcze, neuropatię obwodową skutkującą zaburzeniami sensomotorycznymi oraz dysfunkcje móżdżku. Składają się one na szereg aspektów zespołu nieodwracalnej neurotoksyczności spowodowanej litem. Badania neuropatologiczne wskazują również na istotne zmiany strukturalne występujące przede wszystkim w móżdżku, obejmujące zanik warstwy ziarnistej oraz komórek Purkinjego z towarzyszącą glejozą. Te zmiany, których przyczyną jest toksyczność litu, mogą utrudniać ocenę strukturalnych i funkcjonalnych zaburzeń móżdżku wywołanych przez samą chorobę afektywną dwubiegunową lub stanowiących jej podłoże.