Streszczenie
W mózgu dojrzałym GABA (kwas gamma-aminomasłowy) jest zasadniczo neuroprzekaźnikiem hamującym. Reguluje aktywność neuronów powodując hiperpolaryzację błony komórkowej. We wczesnym okresie postnatalnym GABA jest jednak głównie czynnikiem pobudzającym. Natura neuroprzekaźnictwa GABA-ergicznego jest determinowana gradientem elektrochemicznym dla Cl- zależnym od stężenia tych jonów wewnątrz komórki. W określonych fazach okresu postnatalnego przekaźnictwo GABA-ergiczne zmienia się z pobudzającego na hamujące, w czym uczestniczy zmiana ekspresji transportera Cl- sprzężonego z K+ (kotransportera KCC2).
Pobudzające (depolaryzujące) działanie GABA ma istotne znaczenie w procesie dojrzewania neuronów w okresie dojrzewania organizmu jak też dla dojrzewania nowo generowanych neuronów w organizmie dorosłym. GABA reguluje integrację synaptyczną tych neuronów z otaczającą siecią neuronalną.
Pobudzające działanie GABA może mieć także poważne znaczenie w mechanizmie padaczki. Neurony indukujące napady drgawkowe reagują na GABA pobudzeniem (depolaryzacją). Wykrycie drgawkotwórczego działania GABA może wyjaśnić, niekiedy opisywane, paradoksalne prokonwulsyjne efekty niektórych GABA-ergicznych leków przeciwpadaczkowych.
GABA wywiera działanie depolaryzujące na neurony uszkodzone, co może prowadzić do wzrostu stężenia Ca2+ w komórkach i do procesu ekscytotoksycznego. Opisywano również pobudzający wpływ GABA na komórki neuroendokrynne i zwiększanie wydzielania insuliny z komórek β wysp trzustkowych oraz adrenaliny z komórek chromochłonnych rdzenia nadnerczy.
Właściwości GABA nie powinno się zatem rozważać jedynie w kategoriach przekaźnika hamującego aktywność komórek nerwowych. Farmakologiczne i kliniczne konsekwencje nowego spojrzenia na ten aminokwas mogą okazać się poważne.