Archiwum

Historia wprowadzania do psychiatrii leków przeciwdepresyjnych związana była do lat 90. głównie ze środkami działającymi w różny sposób na neuroprzekaźnictwo serotoninergiczne lub/i noradrenergiczne. Poznanie nowych mechanizmów patogenetycznych depresji spowodowało zwrócenie uwagi na rolę innych neuroprzekaźników na zaburzenia osi stresu oraz na nieprawidłowości procesów neuroplastyczności i jednocześnie na możliwość terapeutycznego działania leków przeciwdepresyjnych poprzez wpływ na te zjawiska. W ostatnich latach zainteresowano się również koncepcją leczenia depresji poprzez regulację zaburzonych w tej chorobie rytmów biologicznych. Klinicznym przejawem zaburzeń rytmów dobowych u chorych na depresję są m.in. zaburzenia snu występujące u większości chorych, opisywano również zaburzenia profilu wydzielania wielu hormonów, w tym kortyzolu, prolaktyny, tyreotropiny i melatoniny. Zaburzenia te stanowią odzwierciedlenie dysfunkcji „zegara biologicznego”, którego główną strukturą mózgową są jądra nadskrzyżowaniowe (suprachiasmatic nucleus – SCN). W regulacji działalności SCN, zwłaszcza związanej z rytmem oświetlenia, istotną rolę odgrywa melatonina, dla której receptory M1 i M2 znajdują się w tej strukturze mózgu oraz serotonina poprzez szlak nerwowy z jąder szwu mózgu. W ostatnich latach podjęto badania nad skutecznością przeciwdepresyjną agomelatyny, leku działającego głównie na receptory melatoninergiczne i serotoninergiczne typu 5HT2C. Wykazano, że agomelatyna jest skutecznym i dobrze tolerowanym lekiem przeciwdepresyjnym. Szczególną własnością agomelatyny jest szybka regulacja zaburzeń snu oraz brak istotnego działania na funkcje seksualne. Wykazanie przeciwdepresyjnego działania agomelatyny może stanowić potwierdzenie roli układu melatoninergicznego w patogenezie i leczeniu depresji.

Cel badań: Ustalenie związków między rodzajem leku przeciwpsychotycznego zastosowanym w I epizodzie schizofrenii, liczbą przebytych kuracji dla uzyskania poprawy, czasem systematycznego przyjmowania leków wg zaleceń lekarza leczącego a jakością funkcjonowania szkolnego/akademickiego w rok po I epizodzie psychozy.
Metoda: Badaniem objęto 114 osób (14-23 lat) po I epizodzie schizofrenii (ICD-10), pacjentów Kliniki Zaburzeń Afektywnych, Psychotycznych i Psychiatrii Młodzieży, Poradni Leczniczo-Konsultacyjnej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi oraz gabinetu prywatnego. Informacje o rodzaju neuroleptyku stosowanym w I epizodzie schizofrenii, liczbie przebytych kuracji dla uzyskania poprawy, czasie kontynuowania leczenia po hospitalizacji zgodnie z zaleceniami lekarza uzyskano z dokumentacji medycznej oraz przy pomocy ankiety skierowanej do pacjentów i ich rodzin.
Wyniki: Stwierdzono, że większość pacjentów po I epizodzie schizofrenii, po powrocie do edukacji, ma trudności w nauce: wg oceny subiektywnej – prawie 90% badanych, a wg oceny obiektywnej około 80%. Istotne statystycznie okazały się związki między czasem kontynuowania farmakoterapii a występowaniem obiektywnych trudności szkolnych oraz pośrednio również między faktem stosowania LPIIG.
Wnioski: Uzyskane wyniki wskazują na konieczność zaplanowania odpowiedniej pomocy dla tej grupy chorych: zapewnienie ciągłości farmakoterapii poprzez edukację i kontrolę współpracy w farmakoterapii oraz stosowanie LPIIG.

Cel: Celem pracy była ocena funkcji poznawczych u chorych z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi (MCI) i u chorych na chorobę Alzheimera leczonych piracetamem w dawce 2400 mg/dobę i 4800 mg/dobę przez sześć miesięcy.
Metoda: Badaniem objęto 20 osób z MCI, 21 osób z chorobą Alzheimera oraz u 20 osób zdrowych, dobranych pod względem płci, wieku i wykształcenia do osób chorych. W celu wykluczenia depresji zastosowano 17-itemową skalę depresji Hamiltona, a do oceny nasilenia globalnych zaburzeń poznawczych skalę Mini Mental State Examination (MMSE). Do oceny neuropsychologicznej użyto testu fluencji słownej, testu zegara i testu powtarzania cyfr wprost i wspak.
Wyniki: Osoby z rozpoznaniem MCI i choroby Alzheimera we wszystkich testach oceniających funkcje poznawcze uzyskały wyniki istotnie gorsze, w porównaniu z osobami zdrowymi. Chorzy z MCI uzyskali wyniki lepsze, niż osoby z chorobą Alzheimera, poza testem powtarzania cyfr wspak. W grupie osób z MCI wykonanie testów neuropsychologicznych było istotnie lepsze, kiedy dawka piracetamu wynosiła 4800 mg/dobę, w porównaniu z dawką 2400 mg/dobę. Wyż- sza dawka piracetamu korelowała z lepszym wykonaniem wszystkich testów w grupie chorych z MCI, w grupie chorych z chorobą Alzheimera korelacja taka wystąpiła z wynikiem MMSE oraz z testem fluencji słownej.
Wnioski: W MCI stwierdzono istotne zaburzenia funkcji poznawczych, zaś w zakresie pamięci operacyjnej – na poziomie podobnym jak w chorobie Alzheimera. Piracetam może być jedną z opcji terapeutycznych, mających istotne znaczenie dla poprawy funkcji poznawczych w MCI, szczególnie w wyższej dawce terapeutycznej.

Uzależnienie od kokainy jest dużym problemem społecznym i medycznym. Właściwości euforyzujące tego środka psychostymulującego, którego mechanizm działania związany jest z aktywacją układu dopaminergicznego, prowadzą do uzależnienia psychicznego, czyli do przymusu jego przyjmowania. Aktualnie wiele badań koncentruje się na poszukiwaniu neurobiologicznych podstaw uzależnienia kokainowego i poszukiwaniu farmakologicznych metod jego leczenia.
W badaniach doświadczalnych na zwierzętach stosowane są różne modele i metody badania tego uzależnienia: aktywność lokomotoryczna, sensytyzacja (nasilenie efektów kokainy po jej wielokrotnym przerywanym podawaniu; model wykorzystywany w badaniach głodu narkotykowego), samopodawanie kokainy (model pozwalający na ocenę poszczególnych elementów uzależnienia – inicjacja, podtrzymywanie, nawrót), warunkowa preferencja miejsca (model służący do oceny właściwości nagradzających kokainy) i model dyskryminacji (pozwalający na ocenę interoceptywnego bodźca indukowanego kokainą).
W badaniach własnych, w których posługiwano się powyższymi modelami i w których badano rolę układu dopaminergicznego i GABA-ergicznego w uzależnieniu kokainowym, stwierdzono, że występująca endogennie 1-metylo- 1,2,3,4-tetrahydroizochinolina (1-MeTIQ; związek o właściwościach przeciwdopaminowych) osłabia działanie nagradzające kokainy, zapobiega nawrotom i hamuje jej efekty rozróżniające. Wykazano również, że leki aktywujące układ GABA-ergiczny (gabapentyna – związek uwalniający GABA; wigabatryna – inhibitor transaminazy GABA) osłabiają nabywanie lub ekspresję sensytyzacji kokainowej oraz właściwości nagradzające kokainy.
Powyższe wyniki wskazują na celowość zastosowania 1-MeTIQ oraz leków nasilających transmisję GABA-ergiczną w leczeniu uzależnienia kokainowego.

Klozapina jest skutecznym lekiem przeciwpsychotycznym zalecanym w terapii chorych na schizofrenię, u których co najmniej dwie poprzednie kuracje lekami przeciwpsychotycznymi nie spowodowały poprawy klinicznej. Ocenia się, że odpowiedź terapeutyczna podczas leczenia klozapiną występuje u 36-67% chorych „lekoopornych”, jednak u wielu z nich efekt ten pozostaje niezadowalający. Celem pracy jest przegląd badań poświęconych ocenie skuteczności dodania innego leku przeciwpsychotycznego II generacji lub leku przeciwpadaczkowego do nieskutecznej terapii klozapiną. W wyniku wyszukiwania w bazie danych Medline znaleziono 8 prac opisujących wyniki kontrolowanych badań randomizowanych (RCT) oraz 18 prac, w których przedstawiono badania typu otwartego i opisy przypadków. Wyniki RCT potwierdziły dobre efekty kliniczne po dodaniu lamotriginy, a także sulpirydu u chorych na schizofrenię leczonych bezskutecznie klozapiną. Badania otwarte wskazują na skuteczność dodania amisulprydu, aripiprazolu oraz ziprasidonu w przypadku „oporności” na klozapinę, jednak wymaga to potwierdzenia w RCT. Łączne stosowanie leku przeciwpsychotycznego II generacji lub leku przeciwpadaczkowego i klozapiny jest na ogół dobrze tolerowane. Dodanie risperidonu lub lamotriginy nie powodowało zmian stężenia klozapiny w surowicy. Badane grupy chorych różnią się pod względem zastosowanych kryteriów włączenia, a co za tym idzie długością wcześniejszego leczenia klozapiną, stosowanymi dawkami, nasileniem choroby, oraz metodami oceny klinicznej. W większości z nich możliwości wnioskowania ogranicza niewielka liczebność badanych grup.