Streszczenie
U chorych na schizofrenię dotychczas nieleczonych przed rozpoczęciem farmakoterapii (w porównaniu do osób w tym samym wieku i o podobnej masie ciała) stwierdzono trzykrotnie częściej otyłość, i istotnie częstsze zaburzenia metabolizmu glukozy (podwyższenie stężenia insuliny, kortyzolu, glikemii na czczo, oporność na insulinę). Zarówno doniesienia kazuistyczne, jak i badania wskazują, że niektóre leki przeciwpsychotyczne (LPP) przyspieszają wystąpienie lub nawet przyczyniają się do rozwoju nietolerancji glukozy, dyslipidemii i cukrzycy typu 2. Większość fenotiazyn i leków przeciwpsychotycznych drugiej generacji (LPP II) powoduje, zwłaszcza w pierwszych miesiącach leczenia, bardzo szybki i znaczny przyrost masy ciała, który niekiedy nie ustaje nawet po roku leczenia. Po rozpoczęciu leczenia wieloma spośród LPP II, w ciągu kilku tygodni często dochodzi do nasilenia istniejącej już, a niekiedy do ujawnienia się cukrzycy. Często, ale nie zawsze, hiperglikemia ustępuje po zaprzestaniu stosowania LPP II. W wielu pracach wykazano, że u chorych tych ponowne zastosowanie tego samego leku powoduje nawrót cukrzycy.
Dane z badań zgodnie dokumentują zwiększone ryzyko cukrzycy u pacjentów, którzy są leczeni klozapiną lub olanzapiną w porównaniu do klasycznych neuroleptyków i innych LPP II. Ryzyko podczas stosowania risperidonu i kwetiapiny jest mniej oczywiste. Danych epidemiologicznych dotyczących arypiprazolu i zyprazydonu jest stosunkowo mało, ale dostępne wyniki badali nie wskazują, aby przyczyniały się do cukrzycy. U leczonych olanzapiną lub klozapiną jest większe stężenie glukozy na czczo i po posiłku niż u leczonych KN nawet, gdy uwzględni się masę ciała. Obydwa te leki powodują największy przyrost masy ciała, ich stosowanie wiąże się z największym wzrostem LDL i całkowitego cholesterolu i trójglicerydów oraz największym spadkiem niskocząsteczkowego cholesterolu. Podjęcie decyzji stosowania LPP II wymaga przeprowadzenia badań i monitorowania przebiegu leczenia, aby zmniejszyć ryzyko zaburzeń naczyniowych, cukrzycy i jej powikłań. Przed rozpoczęciem stosowania leku przeciwpsychotycznego należy wykonać badania, które pozwolą stwierdzić nadwagę (BMI 25-29,9), stan przedcukrzycowy (glikemia na czczo 100-125 mg/dL), cukrzycę (glikemia na czczo ≥126 mg/dL), nadciśnienie (RR> 140/90 mmHg), lub dyslipidemię. Obecność tych zaburzeń wymaga podjęcia leczenia. Omówiono podstawy farmakoterapii u chorych z zaburzeniami metabolicznymi.