Archiwum

Mechanizm działania leków przeciwdepresyjnych jest złożony i wciąż mało poznany. Działanie pojedynczych dawek dotyczy przede wszystkim transmisji synaptycznej, a więc funkcjonowania układów neuroprzekaźnikowych, szczególnie procesu metabolizmu i uwalniania z neuronów, wychwytu zwrotnego i działania na układy receptorowe. Ostatnio podkreśla się, że działanie leków przeciwdepresyjnych może dotyczyć również mechanizmów postsynaptycznych związanych z białkami regulacyjnymi G, kinazami białkowymi i innymi układami wtórnych przekaźników wewnątrzkomórkowych (second messengers). Ten obecnie intensywnie badany mechanizm, zdaniem wielu badaczy może stanowić pewną wspólną „końcową drogę” działania leków przeciwdepresyjnych o bardzo zróżnicowanych początkowych mechanizmach działania. Jedna cecha działania wszystkich dotychczas poznanych leków wydaje się wspólna: opóźnienie efektu klinicznego sięgające kilkunastu dni lub więcej. Jak dotąd, jest to fenomen charakterystyczny dla wszystkich poznanych leków, nie udało się uzyskać i wprowadzić do lecznictwa leków, których działanie rozpoczynałoby się szybciej. Opóźnienie działania tłumaczy się najczęściej tym, że konieczny jest pewien czas na przestrojenie neurotransmisji synaptycznej i powstanie procesów adaptacyjnych w obrębie mechanizmów neuronalnych mających znaczenie w patomechanizmie depresji. Niezbędny staje się, zatem proces złożonej neuroadaptacji prowadzący do zmian w funkcjonowaniu określonych grup neuronów i struktur mózgu. Dotychczas jednak nie wiadomo, dlaczego dla rozwoju działania jest potrzebny aż tak długi czas.
Działania leków przeciwdepresyjnych przynajmniej te poznane najlepiej, dotyczą przede wszystkim neurotransmisji synaptycznej i koncentruje się głównie na dwóch układach przekaźnikowych: układzie serotoninergicznym i noradrenergicznym. Te dwa systemy są szczególnie istotne ze względu na powszechnie przyjęte monoaminergiczne koncepcje depresji (1, 8, 10), co oczywiście nie wyklucza udziału innych układów np. dopaminergicznego, GABA-ergicznego czy aminokwasów pobudzających.

Wykład wygłoszony podczas konferencji „Miejsce nowych leków przeciwdepresyjnych w terapii depresji” w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, 15.04.1999 r.

W pracy po omówieniu współczesnego stanu badań szybkości działania leków przeciwdepresyjnych, który wskazuje na pilną potrzebę kontynuowania takich badań, omówiono najważniejsze problemy metodologiczne oceny szybkiego efektu terapeutycznego oraz kryteria działania przeciwdepresyjnego.

W pracy zamieszczono krytyczny przegląd piśmiennictwa na temat wybranych farmakologicznych metod potencjalizacji działania terapeutycznego leków przeciwdepresyjnych (hormony tarczycy, buspiron, leki psychostymulujące, środki dopaminergiczne, przeciwdrgawkowe i inne). Metody potencjalizacji zalecane są przede wszystkim u osób z depresją lekooporną. Wykazano brak jednoznacznych danych na temat skuteczności wybranych metod wynikające głównie z ograniczeń metodologicznych.

Podanie węglanu litu jest metodą potencjalizacji działania leków przeciwdepresyjnych. Jak wynika z przeglądu dotychczasowych badań dodanie litu do nieskutecznej kuracji typowym lekiem przeciwdepresyjnym przynosi poprawę u około 50% chorych. Najlepsze wyniki osiąga się przy stężeniu litu w surowicy w granicach 0,4-0,8 mmol/l. Kuracja skojarzona powinna trwać 4 do 6 tygodni, a jej skuteczność nie zależy od rodzaju leku przeciwdepresyjnego. Kojarzenie litu z TLPD jest na ogół dobrze tolerowane, mniej bezpieczne jest kojarzenie z SI 5HT.

Praca stanowi przegląd doniesień dotyczących stosowania pindololu w skojarzonym leczeniu depresji. Autor omawia mechanizm działania pindololu w tym połączeniu, zastanawia się także nad dalszym kierunkiem badań tego zagadnienia.

Tłumaczenie rozdziału z czasopisma „The Journal of Clinical Psychiatry”, który jest raportem ze spotkania, które odbyło się 2-3 maja 1997 r. w Aruba. Spotkanie sponsorowała firma N.V. Organon.

W pracy przedstawiono przegląd piśmiennictwa na temat reboksetyny, nowego leku przeciwdepresyjnego, zaliczanego do grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego noradrenaliny.

W pracy przedstawiono farmakologiczne i kliniczne własności wenlafaksyny, pierwszego leku przeciwdepresyjnego, którego mechanizm polega na selektywnym hamowaniu wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny. Wysoka skuteczność wenlafaksyny w leczeniu depresji została potwierdzona w oparciu o liczne badania z użyciem placebo i leków referencyjnych. Wenlafaksyna jest efektywna w leczeniu depresji o różnym nasileniu, w tym także depresji ciężkiej, depresji lekoopornej oraz w profilaktyce nawrotów depresji. Szybkie zwiększenie dawki przyśpiesza początek działania klinicznego wenlafaksyny. Wenlafaksyna jest lekiem dobrze tolerowanym przez chorych z depresją. Lek wykazuje tylko niewielki wpływ na enzymy cytochromu P-450. Ryzyko interakcji wenlafaksyny z innymi lekami dotyczy głównie inhibitorów monoaminooksydazy.

Lamotrygina jest lekiem przeciwdrgawkowym stosowanym od kilku lat w leczeniu padaczki. Doniesienia kliniczne sugerują jej skuteczność w leczeniu zespołów maniakalnych, depresyjnych i zapobieganiu nawrotom zaburzeń afektywnych. Pojawiły się również wyniki pierwszych badań kontrolowanych. Praca zawiera informacje o leku, przegląd piśmiennictwa dotyczącego skuteczności lamotryginy w zaburzeniach afektywnych, sposobie dawkowania, tolerancji leku i opisanych interakcjach.